Rehabilitacja po zwichnięciu stawu łokciowego- kiedy rozpocząć zabiegi?

Rehabilitacja po zwichnięciu stawu łokciowego jest niezbędna. Mogę nawet powiedzieć, że ważniejsza niż w przypadku urazów innych stawów. Dlaczego? Łokieć bardzo szybko ulega przykurczowi po zwichnięciu, a niewłaściwe postępowanie w czasie pierwszych kilku miesięcy może spowodować trwałe ograniczenia ruchomości. Takie tendencje do sztywnienia wynikają z anatomii. Łokieć składa się z 3 małych stawów, które mają dość ścisłe torebki stawowe. Działania rehabilitacyjne należy rozpocząć zatem jak najszybciej, czyli bezpośrednio po zdjęciu usztywnienia zewnętrznego. Zazwyczaj po zwichnięciu łuska gipsowa zakładana jest na okres 2-3 tygodni, w niektórych przypadkach czas ten jest nieco krótszy.

U większości pacjentów zwichnięcie łokcia leczymy zachowawczo, czyli działaniami rehabilitacyjnymi. W niektórych sytuacjach niezbędna jest jednak operacja. Decyzja o zabiegu często podejmowana jest bezpośrednio po zwichnięciu. W rzadszych sytuacjach dopiero po zdjęciu gipsu. Rehabilitacja po zabiegu jest równie istotna. Rozpoczynamy ją możliwie jak najszybciej, najlepiej w pierwszych dobach po operacji.

Dlaczego każdy pacjent wymaga indywidualnego podejścia?

Rehabilitacja po zwichnięciu stawu łokciowego zawsze dostosowywana jest do danego pacjenta. Zauważcie, że każda osoba doznaje innego urazu, dodatkowych uszkodzeń tkanek miękkich czy nerwów. Lekarze dzielą zwichnięcia na proste oraz złożone. Po zwichnięciach prostych, czyli takich, gdzie nie doszło do dodatkowego złamania kości, pacjent dużo szybciej odzyskuje zakres ruchu stawu. W przypadku urazów złożonych, gdzie dochodzi do dodatkowego złamania, leczenie może potrwać nieco dłużej. Czas rehabilitacji zależy także od dodatkowych uszkodzeń nerwów, ponieważ tkanka nerwowa regeneruje się długo, nawet wiele miesięcy.

Uraz stawu łokciowego w różnym stopniu uszkadza więzadła łokcia oraz błonę międzykostną, które goją się w czasie około 6 tygodni. Z tego właśnie powodu w tym okresie działania rehabilitacyjne nie mogą być bardzo obciążające dla łokcia. Wygojenie tych struktur jest dla nas priorytetem, ponieważ warunkuje stabilność stawu. Techniki rehabilitacyjne dostosowujemy także do poziomu bólu i obrzęku, który pojawia się po zwichnięciu. Nasilenie opuchlizny jest zależna nie tylko od stopnia uszkodzenia struktur stawu, ale także od pewnych predyspozycji pacjenta.

Jak widzicie, program leczenia jest zależny od wielu elementów. Po każdym urazie łokcia należy skontaktować się zatem z lekarzem, a następnie fizjoterapeutą, który po wnikliwej analizie przypadku, ustali plan działania. W zwichnięciach prostych i niepowikłanych leczenie trwa zazwyczaj 8-12 tygodni. W innych sytuacjach nawet wiele miesięcy.

Rehabilitacja po zwichnięciu stawu łokciowego- jakie działania są pomocne?

1. Ogranicz obrzęk po urazie

Bezpośrednio po zdjęciu łuski gipsowej łokieć jest obrzęknięty, a jego ruchomość znacznie ograniczona. Jest to zupełnie normalne, dlatego nie warto popadać w panikę. Opuchlizna jest naturalną odpowiedzią organizmu na uszkodzenie. Pacjent może odczuwać także ból nasilający się podczas ruchu stawu.

Kiedy powinniśmy zwalczać obrzęk? Szczególnie jeśli jest duży i ogranicza ruchomość stawu. Tak jak pisałam wcześniej, łokieć szybko ulega usztywnieniu, dlatego musimy zrobić wszystko, aby poprawić ruchomość w pierwszych tygodniach. W celu zmniejszenia obrzęku stosujemy różnego rodzaju techniki tkanek miękkich, które wyglądają jak masaż i są bezpieczną formą pracy bezpośrednio po zdjęciu gipsu. Dodatkowo wprowadzamy chłodzenie, okłady z kapusty, Altacet oraz kinesiotaping. Uczymy pacjenta, jak masować łokieć w domu, a wszystko po to, aby w przeciągu kilku dni lub tygodni opuchlizna uległa zmniejszeniu.

2. Terapia manualna kluczem do sukcesu

Najważniejszym elementem rehabilitacji po zwichnięciu łokcia jest terapia manualna. Nazywamy tak wszelkie działania, które za pomocą rąk wykonuje fizjoterapeuta bezpośrednio na stawie. Techniki manualne dostosowujemy do aktualnej sytuacji pacjenta. W czasie pierwszych 6 tygodni po urazie, kiedy trwa najważniejsza faza gojenia, wykorzystujemy dużo technik skierowanych na rozluźnienie mięśni i powięzi. Jedną ze skuteczniejszych jest metoda manipulacji powięziowych. W kolejnych tygodniach wprowadzamy coraz więcej technik stawowych. Obecnie dysponujemy naprawdę wieloma metodami pracy manualnej. Warto zatem znaleźć fizjoterapeutę, który ukończył specjalistyczne szkolenia. Dzięki takim działaniom możemy bezpośrednio oddziaływać na każdy z 3 stawów łokcia, wykonując tzw. techniki mobilizacyjne.

Często dostaje od Was zapytanie, czy standardowe ćwiczenia domowe nie będą wystarczające? Niestety nie zawsze pacjent jest w stanie samodzielnie wypracować zakres ruchu. Oczywiście wszystko zależy od wielkości urazu i predyspozycji genetycznych, niemniej jednak zawsze zachęcam pacjentów do kontaktu z rehabilitantem. Zazwyczaj już po kilku zabiegach pacjent zauważa znaczącą poprawę. Terapia manualna jest szczególnie ważna w przypadku pacjentów, którzy mają z natury dość sztywny kolagen i małą ruchomość stawów. Takie osoby zazwyczaj dużo dłużej odzyskują zakres ruchu.

3. Wykonuj proste ćwiczenia ruchowe

Bardzo ważnym dodatkowym elementem leczenia stawu łokciowego po urazie jest wykonywanie ćwiczeń domowych. Pewne elementy warto wprowadzić już w czasie noszenia gipsu. Oczywiście staw łokciowy jest wtedy unieruchomiony, możemy jednak poruszać palcami, barkiem, szyją. Usztywnienie łokcia w łusce gipsowej powoduje napięcie w obrębie całej kończyny górnej, a także odcinka szyjnego i klatki piersiowej. Bezpośrednio po zdjęciu gipsu możecie odczuwać bolesność i sztywność nie tylko w łokciu.

Proste naprzemienne zgięcia i wyprosty stawu wprowadzamy bezpośrednio po zdjęciu gipsu. Zazwyczaj wykonujemy je wielokrotnie w ciągu dnia, zawsze do granicy bólu. Nie powinniście robić tego zbyt gwałtownie szczególnie w pierwszych tygodniach po urazie. Poza zgięciem i wyprostem ważna jest także rotacja, czyli tzw. supinacja i pronacja. Ruchomość w tym kierunku jest szczególnie ograniczona w sytuacji urazu w obrębie kości promieniowej. Bezpośrednio po zdjęciu gipsu warto zatem ocenić ruchomość we wszystkich kierunkach i zdecydować, które ruchy będą priorytetem w czasie rehabilitacji domowej.

Bardzo pomocna może okazać się także metoda flossingu medycznego. Polega ona na owijaniu okolicy łokcia specjalnymi taśmami, a następnie wykonywania wielokrotnych naprzemiennych ruchów zgięcia i wyprostu. Dzięki takim ćwiczeniom dochodzi do zmniejszenia obrzęku i poprawy ruchomości łokcia.

4. Ćwiczenia mobilizacyjne

Problem z zakresem ruchu najczęściej dotyczy osób, które rozpoczęły działania rehabilitacyjne zbyt późno. Niektórzy pacjenci trafiają do nas dopiero po kilku miesiącach od urazu. Często po takim czasie staw łokciowy jest już bardzo usztywniony, a pacjent z trudem wykonuje podstawowe czynności. W takich przypadkach poza rehabilitacją w gabinecie wprowadzamy wiele technik mobilizacyjnych do pracy w domu.

Nie zalecałabym jednak samodzielnego wprowadzania tego typu ćwiczeń. Po pierwsze, rehabilitant musi wykluczyć wszelkie przeciwwskazania do samodzielnej mobilizacji. Po drugie, są one dość trudne i wymagają dokładnego wyjaśnienia i przećwiczenia w czasie wizyty. W trakcie samodzielnych technik mobilizacyjnych wykorzystujemy sztywny pas. Ćwiczenia polegają na spychaniu kości łokciowej lub promieniowej na granicy aktualnej ruchomości stawu. Takie ćwiczenia są kontynuacją terapii manualnej, którą przeprowadza fizjoterapeuta.

5. Ćwiczenia funkcjonalne i wzmacniające

Ostatnim etapem rehabilitacji jest wprowadzenie ćwiczeń funkcjonalnych i wzmacniających. Ćwiczenia funkcjonalne polegają na wykonywaniu elementów zbliżonych do naturalnych czynności dnia codziennego. Pacjent może wprowadzać elementy sięgania, podpieranie się na ręce czy przenoszenie przedmiotu. W przypadku sportowców wykorzystujemy ruchy charakterystyczne dla danej dyscypliny. Zauważcie, że są to ruchy trójpłaszczyznowe, znane dla naszego mózgu. Dzięki zastosowaniu takich naturalnych elementów dużo szybciej dochodzi do wzmocnienia mięśni, a nawet przywrócenia końcówki zakresu ruchu.

W czasie pracy funkcjonalnej wykorzystujemy obciążenie zewnętrzne, które pozwala na zwiększenie siły mięśniowej. Wykonując ćwiczenia domowe, warto wspomóc się taśmami rehabilitacyjnymi, ciężarkami czy piłką lekarską. Po około 3 miesiącach niektórzy pacjenci dostają zielone światło do ćwiczeń na siłowni. Czasem jednak czas ten jest nieco dłuższy, szczególnie w sytuacji problemów z zakresem ruchu, a także innych powikłań po zwichnięciu.

Rehabilitacja po zwichnięciu stawu łokciowego to element niezwykle ważny. Pozwala na przywrócenie funkcji stawu, zapobiega znacznym ograniczeniom ruchomości.