Powikłania po operacji kręgosłupa lędźwiowego- jakie objawy powinny nas niepokoić?

Poważne powikłania po operacji kręgosłupa występują rzadko

Większość pacjentów oczekujących na zabieg operacyjny odcinka lędźwiowego obawia się pewnych powikłań. Internet przepełniony jest opisami przypadków, gdzie operacja skończyła się niepowodzeniem. Niektórzy ze strachu przed skutkami ubocznymi rezygnują z zabiegu. Czy rzeczywiście operacja kręgosłupa jest tak niebezpieczna? Czy powikłania po operacji kręgosłupa są tak częste? Nie! Takie sytuacje zdarzają się, bardzo, naprawdę bardzo rzadko, a obecnie stosowane procedury są bezpieczne. Od kilkunastu lat mam kontakt z pacjentami po zabiegach w obrębie kręgosłupa i poważnych powikłań zagrażających zdrowiu i życiu nie spotkałam jeszcze nigdy. Zdarzają się oczywiście drobniejsze skutki uboczne, ale z nimi lekarze potrafią sobie poradzić.

Oczywiście należy pamiętać, że operacja odcinka lędźwiowego to ostateczność. Zawsze staramy się zrobić wszystko, aby do niego nie doszło. Jeżeli jednak zabieg jest konieczny, niezbędny jest właściwy dobór techniki operacyjnej. Niewłaściwa metoda może być przyczyną pojawienia się skutków ubocznych. Bardzo ważna jest także ogólna ocena zdrowia pacjenta. Wiele różnorodnych chorób ogólnych może mieć wpływ na przebieg znieczulenia, a także gojenie rany pooperacyjnej. Jest to szczególnie ważne u osób po 60 roku życia, które bardzo często zmagają się z chorobami układu krążenia, cukrzycą, czy osteoporozą.

Możliwe powikłania po operacji kręgosłupa

Powikłania skórne

Obecnie stosowane procedury operacyjne są przeprowadzane z niezwykłą starannością, także w kontekście czystości pola operacyjnego. Dlatego poważne zakażenia okolicy operowanej to rzadkość. Niestety do infekcji może dojść nie tylko podczas samej operacji. Zakażenie może mieć również miejsce w przypadku pacjentów, u których z różnych powodów rana nie goi się prawidłowo Tak dzieje się np. u osób z cukrzycą, u których częściej obserwujemy tego typu powikłania. Symptomy infekcji występują zazwyczaj już pierwszych tygodniach po zabiegu. Warto zatem obserwować miejsce operowane, a w razie pojawienia się pewnych objawów należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. W pierwszych dniach po zabiegu rana może być zaczerwieniona i lekko opuchnięta. Jeżeli jednak po zdjęciu szwów zauważycie znaczne zaczerwienienie, bolesność i tkliwość, zgłoście się do lekarza. Warto zauważyć także, że po zdjęciu szwów rana musi być zasklepiona, nie mogą wydobywać się z niej także żadne płyny. Co więcej, w przypadku infekcji miejsca operowanego mogą pojawić się dodatkowe objawy tj. podwyższona temperatura, bóle głowy i dreszcze. Oczywiście stan podgorączkowy w pierwszych dobach po zabiegu jest czymś naturalnym. Jeżeli temperatura rośnie lub utrzymuje się powyżej tygodnia, warto udać się do specjalisty.

Jednym z powikłań związanych z gojeniem blizny pooperacyjnej jest bliznowiec, czyli łagodny rozrost włóknisty skóry przypominający twardą narośl. Zwykle ma on gładką, lśniącą powierzchnię w kolorze ciemno różowym, brunatnym lub czerwonawym. Przyczyną bliznowca mogą być pewne tendencje genetyczne, kwestia techniki szycia rany, a także problemy z gojeniem blizny. Bliznowiec to nie tylko problem estetyczny, może ograniczać także ruchomość skóry i tkanek znajdujących się głębiej. Niestety usztywnienie tkanek miękkich może mieć wpływ na pojawienie się bólu pooperacyjnego. Nie zawsze jednak tak się dzieje. W wielu sytuacjach w wyniku właściwej rehabilitacji udaje się przywrócić elastyczność okolicy blizny. Czasami zrosty zdarzają się również w przypadku prawidłowych blizn, co także ma niewątpliwy wpływ na pojawienie się pewnych objawów.

Powikłania neurologiczne

Pacjenci oczekujący na zabieg najbardziej obawiają się pooperacyjnych uszkodzeń nerwów. Warto zaznaczyć, że w dzisiejszych czasach powikłania neurologiczne zdarzają się bardzo rzadko. Techniki operacyjne są naprawdę zaawansowane. Osobiście nie spotkałam takich przypadków i myślę, że są to sytuacje naprawdę sporadyczne. Warto zwrócić uwagę na inną kwestię. Często, pomimo wskazań do operacji pacjent rezygnuje z zabiegu, co zazwyczaj ma związek z obawą przed skutkami ubocznymi. Niestety takie postępowanie może nieść ze sobą konsekwencje. Jeżeli w wyniku ucisku korzeni nerwowych występuje znaczne osłabienie siły mięśniowej, zwlekanie z operacją może doprowadzić do trwałych uszkodzeń nerwów.

Pamiętajmy, że poprawa po operacji następuje stopniowo. Bardzo często w pierwszych tygodniach po zabiegu pojawia się ból pleców, utrzymuje się osłabienie siły mięśniowej i ból promieniujący do kończyny. Jest to jak najbardziej naturalne i najczęściej objawy ustępują w ciągu pierwszych tygodni. Dlaczego tak się dzieje? Zauważmy, że pacjenci dość często trafiają na zabieg operacyjny odcinka lędźwiowego w dość ciężkich stanach z niedowładami mięśni i mocnym bólem najczęściej na przebiegu nerwu kulszowego. Wszystkie objawy są wynikiem drażnienia korzeni nerwowych przez uszkodzony dysk i substancje zapalne pojawiające się w jego okolicy. Oczywiście im dłużej taki stan trwa, tym większe uszkodzenia w obrębie tkanki nerwowej. U większości pacjentów część objawów wycofuje się bezpośrednio po operacji, niestety nie u wszystkich. Jeżeli ucisk korzeni nerwowych trwał dłużej, potrzeba trochę więcej czasu na regenerację struktur nerwowych.

Warto pamiętać, że bezpośrednio po operacji ból promieniujący do nogi może być nawet większy, co wynika z pojawienia się stanu zapalnego w okolicy operowanego dysku. Bóle pooperacyjne mogą mieć także związek z nagromadzeniem niewielkiej ilość krwi i powstania małego krwiaka w miejscu operowanym. Taki krwiaczek uciska korzeń nerwowym i także przez kilka dni po zabiegu może dawać objawy rwy kulszowej i bólu pleców. Nie jest to powikłanie groźne. Zazwyczaj dochodzi do naturalnego wchłonięcia krwiaka, a z dnia na dzień objawy ulegają wyciszeniu. Najczęściej pacjent dostaje leki przeciwzapalne, które mają zmniejszyć tego typu reakcje. Warto także zaznaczyć, że w przypadku znacznych uszkodzeń nerwów bóle w kończynach dolnych mogą wycofywać się bardzo długo, nawet do roku po zabiegu.

Dyskopatie nawrotowe

Discektomia kręgosłupa polega na usunięciu fragmentu dysku, który uciska na korzeń nerwowy. Niestety zdarzają się sytuacje, gdzie kilka miesięcy lub lat po zabiegu dochodzi do nawrotu dyskopatii na tym samym poziomie. Dlaczego tak się dzieje? Bardzo często nie mamy na to wpływu. Dysk jest na tyle słaby, że dochodzi do kolejnych uszkodzeń. Dyskopatie nawrotowe są dość częste, występują u 5-18% pacjentów w zależności od badanej populacji. Czasami w pierwszych latach po operacji pojawia się przepuklina na sąsiednich poziomach kręgosłupa. Takie sytuacje częściej mają miejsce w przypadku zabiegów ze stabilizacją odcinka lędźwiowego.

W kontekście dyskopatii nawrotowych bardzo ważnym elementem postępowania po operacji odcinka lędźwiowego jest rehabilitacja. Poza ćwiczeniami i pracą manualną istotne jest uświadomienie pacjenta, jakie obciążenie kręgosłupa w pierwszych tygodniach, czy miesiącach po zabiegu jest bezpieczne. Niestety w naszym kraju wielu pacjentów ma kontaktu z rehabilitantem, a lekarze nie zalecają rehabilitacji. Wielogodzinne przebywanie w pozycji siedzącej, dźwiganie oraz wykonywanie niewłaściwych ćwiczeń w pierwszych miesiącach po zabiegu może doprowadzić do dyskopatii nawrotowej.

Inne możliwe powikłania

Każdy zabieg chirurgiczny niesie ze sobą ryzyko pojawienia się pewnych powikłań ogólnoustrojowych. Jednym z nich jest zakrzepica żył, która jest dość groźnym powikłaniem zagrażającym zdrowiu. Do niedrożności żyły może dojść w wyniku predyspozycji genetycznych, ale także bezruchu. Dlatego tak ważna jest możliwa szybka pionizacja chorego po zabiegu. Jeżeli z różnych przyczyn pacjent musi leżeć dłużej, lekarze stosują pewną profilaktykę zmniejszającą ryzyko takich powikłań. Bardzo istotne są tu ćwiczenia aktywujące pacjenta w czasie leżenia, a także leki przeciwzakrzepowe.

Powikłania po operacji kręgosłupa mogą dotyczyć także uszkodzenia worka oponowego, który z kolei może doprowadzić o wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego. Skąd bierze się takie powikłanie? W rzadkich przypadkach worek oponowy może być połączony zrostami z przepukliną dysku, może także być delikatnie przez niego naruszony. W takiej sytuacji w trakcie operacji może dojść do niezamierzonego uszkodzenia i wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego. Wczesne wykrycie takiego powikłania jest bardzo ważne, ponieważ brak leczenia może doprowadzić do poważnych konsekwencji. Leczenie polega na kilkudniowym leżeniu, co pozwala na zrost worka oponowego. Czasami lekarze zakładają drenaż, a w rzadkich przypadkach konieczny jest zabieg zamknięcia worka oponowego.

Powikłania po stabilizacji kręgosłupa

Warto także powiedzieć o dodatkowych powikłaniach, jakie mogą wystąpić po operacji związanej ze wstawieniem implantu i stabilizacji międzytrzonowej. Tego typu zabiegi są poważniejsze i bardziej rozległe niż mikrodiscektomia. Jednym z możliwych powikłań jest tu brak zrostu implantu. Na szczęście są to sytuacje bardzo, bardzo rzadkie, występują raczej tylko u osób starszych. Taka sytuacja najczęściej ma związek z obluzowania śrub, których zadaniem jest stabilizacja implantu. Jeżeli do obluzowania dojdzie w pierwszych miesiącach po zabiegu, gdzie nie mamy jeszcze zrostu, może dojść do przesunięcia implantu. W późniejszym etapie, kiedy pojawia się pełen zrostu implantu z kością, obluzowanie śrub nie wpływa na stabilność implantu. Warto zaznaczyć, że nieprawidłowo położone śruby mogą mieć także wpływ na drażnienie korzenia nerwowego i promieniowania bólu do kończyny dolnej.

Problemy z obluzowaniem śrub i przemieszczaniem implantu są bardzo rzadkie. Dużo częściej spotykamy jednak inne powikłania związane z wtórnym przeciążeniem innych obszarów kręgosłupa. Pamiętajmy, że stabilizacja powoduje ograniczenie ruchomości danego segmentu. Niestety taka sytuacja może doprowadzać do nadruchomości sąsiednich segmentów i pojawienie się dyskopatii na innych poziomach. Warto zaznaczyć, że takie powikłania częściej spotykamy u osób młodszych, gdzie kręgosłup jest bardziej mobilny.