Wiele osób zmagających się z bólem odcinka lędźwiowego zastanawia się, czy zastosowanie pasa jest bezpieczne? Czy nie spowoduje osłabienia mięśni? Niestety czytając różne artykuły i wypowiedzi w Internecie, pacjenci są lekko zdezorientowani, ponieważ opinie są skrajnie różnie. Niektóre osoby chodzą w pasie lędźwiowym non-stop, inne odradzają nawet krótkotrwałe jego stosowanie. W dzisiejszym wpisie postaram się wyjaśnić, w jakich sytuacjach możemy zastosować pas lędźwiowy, oraz czy rzeczywiście jego noszenie może znacznie osłabić mięśnie.

Na rynku mamy dostęp do różnorodnych pasów lędźwiowych: miękkich, sztywnych, niskich czy wysokich. Pamiętajcie, że ich dobór uzależniamy od konkretnej dysfunkcji kręgosłupa, objawów bólowych oraz indywidualnych preferencji pacjenta.

Pas lędźwiowy- w jakich sytuacjach jest zalecany?

Ostry stan bólowy kręgosłupa a pas lędźwiowy

Zastosowanie pasa lędźwiowego w wielu sytuacjach jest bardzo pomocne, szczególnie w ostrych stanach bólowych odcinka lędźwiowego. Ostry stan bólowy odcinka lędźwiowego najczęściej pojawia się nagle, jest bardzo intensywny, trwa kilka dni, tygodni, a w najgorszych przypadkach miesięcy. Silne stany zapalne najczęściej pojawiają się w wyniku dyskopatii odcinka lędźwiowego i są szczególnie uporczywe u osób przed 55 rokiem życia. Często ból jest tak silny, że pacjent nie może zrobić nawet kilka kroków, a każda próba zmiany pozycji jest bardzo dotkliwa. W takich sytuacjach nie powinniśmy bać się zastosowania pasa, ponieważ lekkie usztywnienie pleców pozwala na lepszą kontrolę ruchów i zmniejszenie bólu. W zależności od umiejscowienia zmian w odcinku lędźwiowym pacjenci preferują lekko usztywniane pasy niskie lub wysokie.

U osób z ostrym bólem, który trwa tylko okresowo, możemy stosować pas nawet cały dzień. Oczywiście, jeśli pacjent czuje ulgę. Noszenie pasa przez kilka tygodni, a nawet miesięcy nie spowoduje znacznego osłabienia mięśni. Jeżeli weźmiemy pod uwagę pacjentów z okresowymi stanami ostrymi, z bardzo silnym bólem, to do dużo większego osłabienia mięśni dochodzi w wyniku samego stanu zapalnego. Stany ostre potrafią być bardzo silne i przykuć pacjenta nawet na wiele tygodni do łóżka. W czasie tak silnego bólu odcinka lędźwiowego pacjenci ograniczają ruchy kręgosłupa, przyjmując częste statyczne pozycje przeciwbólowe. W takich sytuacjach zastosowanie pasa może pomóc, choć w niewielkim stopniu uaktywnić pacjenta, co spowoduje tak naprawdę większą aktywność mięśniową. Niestety długotrwałe, wielomiesięczne stosowanie pasa ma już pewne wady, o czym za chwilę.

Warto zaznaczyć, że stany zapalne są bardzo różne i możemy spotkać sytuacje, gdzie pacjent nie czuje się najlepiej w pasie. W takich przypadkach nawet jeżeli pas został zalecony przez specjalistę, nie powinniśmy go używać. Dla przykładu możemy spotkać sytuacje, gdzie stan zapalany i przepuklina dysku są tak ustawione, że pacjent chodzi lekko pochylony do przodu, nie ma możliwości wyprostowania się. Nałożenie pasa, szczególnie wysokiego, który delikatnie wymusza wyprostowaną pozycję pleców, może mieć skutek wręcz odwrotny, może spowodować zaostrzenie bólu. Pamiętajmy, że w silnych stanach bólowych żadne działania nie powinny zwiększać dolegliwości. Jeżeli czujemy się dobrze w pasie lędźwiowym, a jego zastosowanie pozwala na wykonywanie większej liczby ruchów, możemy okresowo stosować go nawet przez cały dzień.

Niestety stosowania twardego pasa, który znacznie ogranicza ruchomość kręgosłupa przez dłuższy czas, może doprowadzić do zmniejszenia zakresu ruchomości odcinka lędźwiowego. Pamiętajmy, że w sytuacji, gdy dolegliwości bólowe nie wycofują się po kilku dniach lub tygodniach, warto zgłosić się do lekarza. Nie powinniśmy stosować pasa długotrwale bez postawienia odpowiedniej diagnozy.

Przewlekłe stany bólowe kręgosłupa a pas lędźwiowy

O przewlekłym bólu kręgosłupa mówimy w sytuacji, gdy trwa on dłużej niż 3 miesiące. Czy w bólu przewlekłym możemy stosować pas lędźwiowy? Odpowiedź na to pytanie jest dość złożona. Przewlekłe dolegliwości bólowe pleców mają bardzo różne podłoże. Dla przykładu, jeśli weźmiemy pod uwagę np. osoby starsze, u których dochodzi do złamań osteoporotycznych, które niejednokrotnie doprowadzają do dość silnego bólu. W takich sytuacjach noszenie specjalnego gorsetu czy pasa jest niezbędne, często nawet przez cały dzień.

Weźmy pod uwagę także pacjenta, który w wyniku np. dużego uszkodzenia dysku zmaga się z wielomiesięcznym bólem, który nasila się w czasie tej samej pory dnia. Bardzo często spotykamy pacjentów, którzy codziennie doświadczają bólu pleców, który pojawia się zawsze w drugiej połowie dnia. Takie objawy niejednokrotnie mają swoje podłoże w uszkodzeniu dysku międzykręgowego. W wyniku codziennych obciążeń uszkodzony dysk traci zbyt dużą ilość wody, co powoduje jego obniżenie, podrażnienie struktur nerwowych i ból. Jeżeli w takiej sytuacji dolegliwości są bardzo dotkliwe, zazwyczaj zalecamy pacjentowi założenie pasa na 2-3h dziennie w porze popołudniowej. Oczywiście, jeżeli jego noszenie daje ulgę. Kilkugodzinne noszenie pasa nie wpływa na osłabienie mięśni. W takich przypadkach nie zależy zapominać o rehabilitacji, która pomoże pozbyć się dolegliwości bólowych.

Nie widzę przeciwwskazań do noszenia pasa lędźwiowego także u osób, które doświadczają bólu pleców zawsze podczas tych samych czynności Możemy stosować pas np. podczas pracy w ogródku, prac domowych, czy innych czynności, które zazwyczaj wywoływały dolegliwości. U wielu osób zastosowanie pasa pozwala na uniknięcie bólu, a co najważniejsze komfort psychiczny.

Pamiętajmy jednak, że bezpieczne jest tylko okresowe stosowanie pasa. Okresowe, czyli np. przez kilka dni czy tygodni lub codziennie przez np. godzinę, dwie. Prace badawcze nie potwierdzają, aby takie krótkotrwałe stosowanie pasa miało negatywny wpływ na nasze mięśnie. Jeżeli jednak weźmiemy pod uwagę osoby noszące pas non-stop przez wiele miesięcy, badania naukowe pokazują sprzeczne wyniki. W niektórych nie zaobserwowano osłabienia mięśni, w innych tak. Wielu naukowców nie zaleca więc ciągłego noszenia pasa, oczywiście, jeżeli nie ma takiej konieczności. Możemy spotkać sytuacje, gdzie pacjent zmaga się z ciągłymi bardzo silnymi bólami i oczekuje na zabieg operacyjny. W takich przypadkach stosowanie pasa pozwala przetrwać do zabiegu. Wielomiesięczne stosowanie pasa zalecane jest także w niektórych przypadkach niestabilności odcinka lędźwiowego, o czym za chwilę.

Niestabilność odcinka lędźwiowego

Niestabilność, czyli zwiększona ruchomość pomiędzy poszczególnymi kręgami, powoduje różnorodne objawy, o których przeczytacie w moim poprzednim artykule. W poważniejszych sytuacjach pacjenci mają problem nawet z niewielkim zgięciem odcinka lędźwiowego, czyli pochyleniem do przodu. Niejednokrotnie pacjent boi się ruchu, chodzi usztywniony, co doprowadza do coraz większego napięcia i osłabienia mięśni. W takich sytuacjach zastosowanie pasa jest bardzo pomocne, wręcz niezbędne. Pozwala na zmniejszenie dolegliwości bólowych, daje  także większy komfort psychiczny. Pacjent zwiększa swoją codzienną aktywność fizyczną, co pozwala na ogólne wzmocnienie mięśni.

W przypadku niestabilności odcinka lędźwiowego podstawą rehabilitacji są ćwiczenia wzmacniające różne partie mięśniowe. Niestety w niektórych przypadkach pacjenci mają problem nawet z najprostszymi ćwiczeniami. Wynika to m.in. ze strachu przed aktywnością oraz znacznego podrażnienia struktur kręgosłupa. Zastosowanie pasa u takich pacjentów niejednokrotnie pozwala wprowadzać różnorodne ćwiczenia. Czas noszenia pasa w przypadku niestabilności dobieramy bardzo indywidualnie. U niektórych pacjentów zakładamy go tylko do treningów lub ćwiczeń rehabilitacyjnych. Inni zmuszeni są nosić go przez większą część dnia. Biorąc pod uwagę fakt, że niestabilność kręgosłupa leczy się zazwyczaj dość długo, staramy się stosować pas tylko wtedy, gdy jest to konieczne. Osoby chodzące w nim przez cały dzień mogą mieć problem z odstawieniem go także ze względów psychicznych. Niestety w naszej pracy zawodowej niejednokrotnie spotykamy pacjentów, u których niestabilność jest znaczna i powoduje silne ograniczenie w funkcjonowaniu. W takich przypadkach tak naprawdę nie mamy wyboru, musimy zastosować pas nawet przez wiele miesięcy.

Co jeszcze warto wiedzieć?

Chciałabym zwrócić uwagę na jeszcze jeden bardzo ważny aspekt. Od czasu do czasu spotykamy osoby, które nie mają problemów z odcinkiem lędźwiowym, a mimo to stosują pas lędźwiowy, aby zabezpieczyć kręgosłup. Panuje pewne przeświadczenie, że założenie pasa zwalnia nas z ergonomii. Niektórzy zakładają pas w czasie pracy np. w zawodach, gdzie wymagane jest częste dźwiganie czy długotrwałe siedzenie. Zapominają tym samym o zdrowych nawykach. Wydaje im się, że zastosowanie pasa chroni kręgosłup przed przeciążeniem i uszkodzeniem. Nie jest to do końca prawda. Krótkotrwałe zastosowanie pasa może wspomóc nas w niektórych czynnościach np. pracy w ogródku. Nie jest jednak wystarczającym zabezpieczeniem przed dużym przeciążeniem np. dźwiganiu ciężkich przedmiotów w niewłaściwy sposób. To samo tyczy się osób siedzących przez wiele godzin bez zmiany pozycji. Pas nie uchroni nasze dyski przed nadmiernym obciążeniem i odwodnieniem. Nie zastąpi nam ergonomii pracy za biurkiem, czyli przerw w trakcie siedzenia i zmian pozycji.