Często do naszych gabinetów trafiają pacjenci po zabiegu operacyjnym dyskopatii szyjnej z dolegliwościami w obrębie szyi, odcinka piersiowego i barków. U większości osób dochodzi do złagodzenia bólu w pierwszych tygodniach czy miesiącach po zabiegu, niestety nie zawsze. W niektórych przypadkach dolegliwości utrzymują się znacznie dłużej, stają się przewlekłe.
U niektórych pacjentów, pomimo że doszło do złagodzenia lub ustąpienia objawów neurologicznych po zabiegu, dolegliwości bólowe w obrębie szyi są podobne. Możemy także spotkać się z sytuacjami, gdzie ból jest dużo silniejszy nawet przez długi okres po operacji, a dodatkowo pojawia się wrażenie sztywności i ograniczenia ruchomości szyi. Pacjenci są zazwyczaj zaskoczeni, ponieważ liczyli na powrót do pełnego zdrowia po zabiegu. Skąd takie objawy?
Oczywiście każdy przypadek jest inny i w razie wszelkich dolegliwości utrzymujących się po operacji warto skonsultować się ze specjalistą. Ból utrzymujący się przez dłuższy czas po zabiegu nie musi jednak być związany z pewnymi powikłaniami, o czym przeczytacie w dzisiejszym artykule.
Zacznijmy od podstawowej kwestii. Podczas zabiegu operacyjnego dyskopatii szyjnej najczęściej chirurg usuwa uszkodzony dysk, zastępuje go implantem i niejednokrotnie wykonuje stabilizację sąsiednich segmentów. Celem operacji jest odbarczenie struktur nerwowych, ustąpienie objawów neurologicznych i dolegliwości bólowych. Zabieg wymaga jednak nacięcia tkanek. Pacjent potrzebuje zatem czasu, aby doszło do wygojenia operowanego obszaru. W czasie pierwszych 6 tygodni dochodzi do wstępnego gojenia, co może wiązać się z pewnymi dolegliwościami. Pełne wygojenie wymaga jednak nieco więcej czasu.
Zauważmy, że przed zabiegiem zazwyczaj przez długi czas pacjent funkcjonuje z różnorodnymi objawami, które są wynikiem ucisku struktur nerwowych, naczyniowych, a także długotrwałego stanu zapalnego. Odcinek szyjny potrzebuje zatem czasu na regenerację, wyciszenie objawów zapalenia. Zabieg jest niezbędny, aby odbarczyć struktury nerwowe i zabezpieczyć dany segment kręgosłupa. Zauważmy jednak, że jest to pewna “rewolucja” dla odcinka szyjnego, który przez lata funkcjonował w zmienionych warunkach. Dyski najczęściej ulegają degeneracji przez lata, stopniowo zmniejsza się także przestrzeń pomiędzy kręgami. Struktury naszego kręgosłupa latami adaptują się do zmian degeneracyjnych. Implant międzykręgowy ma za zadanie poszerzenie przestrzeni pomiędzy kręgami, a tkanki muszą zaadaptować się do zmian.
Pacjenci niejednokrotnie zgłaszają się na zabieg operacyjny z pewnymi objawami neurologicznymi np. osłabieniem siły mięśniowej, czucia skórnego, a także bólem promieniujący do kończyny górnej. Musimy wiedzieć, że regeneracja struktur nerwowych to proces długotrwały. Bezpośrednio po zabiegu pacjent może zatem nadal odczuwać bóle promieniujące z odcinka szyjnego. W kolejnych tygodniach czy miesiącach tego typu objawy ulegają wyciszeniu.
Wiemy już, że ból odcinka szyjnego w pierwszych tygodniach po zabiegu jest normą. Dlaczego jednak u części pacjentów dolegliwości utrzymują się nawet wiele miesięcy po operacji? Zwróćmy uwagę, że długotrwałe funkcjonowanie z bólem przed operacją, a także sam zabieg wpływają na zwiększenie napięcia mięśni w obszarze odcinka szyjnego. Dochodzi także do ograniczenia ruchomości stawów międzykręgowych. Tego typu zaburzenia wymagają odpowiedniej rehabilitacji pooperacyjnej. Podstawową kwestią jest przywrócenie ruchomości kręgosłupa oraz poprawa elastyczności tkanek miękkich. Dzięki odpowiednim technikom manualnym możemy bezpiecznie i skutecznie pracować nad właściwą funkcją odcinka szyjnego.
U wielu pacjentów po zabiegu utrzymuje się także napięcia w obrębie: kończyny górnej, odcinka piersiowego, a także klatki piersiowej. Bardzo ważna jest zatem indywidualna ocena każdego pacjenta przez fizjoterapeutę, dobór odpowiednich technik i ćwiczeń skierowanych na poszczególne obszary ciała.
Kolejnym istotnym aspektem rehabilitacji po zabiegu operacyjnym odcinka szyjnego jest poprawa siły mięśni szyi, obręczy barkowej, kończyny górnej, a także praca nad postawą. Długotrwałe funkcjonowanie z dolegliwościami bólowymi przed operacją wpływa na osłabienie mięśni, co niesie ze sobą szereg konsekwencji. Ćwiczenia wzmacniające są szczególnie ważne w przypadkach, gdzie doszło do ucisku korzeni nerwowych i osłabienia siły mięśniowej. Tak jak pisałam wcześniej, nerwy potrzebują nawet wiele miesięcy na regenerację, a odpowiednie pobudzanie mięśni jest tutaj kluczowe.
Praca nad siłą mięśni stabilizujących odcinek szyjny jest istotna także w kontekście dolegliwości bólowych. Po pierwsze, odpowiednie ćwiczenia zabezpieczają kręgosłup przed ewentualną niestabilnością odcinka szyjnego. Niestabilność, czyli nadmierna ruchomość na poszczególnych segmentach kręgosłupa, jest jednym z częstszych powikłań po zabiegu stabilizacji. Zauważmy, że w czasie ruchów szyi wszystkie segmenty współpracują ze sobą. Jeżeli jeden z nich jest ustabilizowany, może pojawić się nadmierny ruch na sąsiednich obszarach. W sytuacji, gdy dodatkowo mamy do czynienia z osłabionymi mięśniami, istnieje większe ryzyko pojawienia się niestabilności na sąsiednich segmentach. Ćwiczenia są zatem bardzo ważnym elementem, który pozwala zabezpieczyć odcinek szyjny.
W mojej praktyce zawodowej dość często spotykam także przypadki, gdzie niestabilność na danych segmentach kręgosłupa była obecna już przed zabiegiem. Ze względu na fakt, że badania statyczne np. MRI w pozycji leżącej zazwyczaj nie wykazują nadmiernej ruchomości pomiędzy kręgami, przed operacją niejednokrotnie problem jest pominięty.
Powyżej opisałam najczęstsze przyczyny dolegliwości po zabiegu operacyjnym odcinka szyjnego. Warto jednak wiedzieć, że istnieje wiele różnorodnych innych powodów. Jeżeli objawy są dla pacjenta niepokojące, warto zgłosić się do lekarza i wykonać badania kontrolne. W sytuacji, gdy specjalista nie widzi żadnych nieprawidłowości, warto rozważyć inne kwestie.
W przypadku długotrwałego funkcjonowania z bólem przed zabiegiem dochodzi do uwrażliwienia układu nerwowego, a także kodowania bólu w ośrodkowym układzie nerwowym. Te dość skomplikowane zjawiska mogą mieć wpływ na utrzymywanie się objawów po zabiegu. Rehabilitacja i leczenia pacjentów z przewlekłymi dolegliwościami po zabiegu powinna uwzględniać różnorodne techniki wyciszające układ nerwowy. Niejednokrotnie pomocna okazuje się tu także współpraca z lekarzem neurologiem.
Jeżeli po zabiegu utrzymują się dolegliwości w obszarze potylicy, napięcie i ból w górnej części odcinka szyjnego, zawroty głowy, powinniśmy zastanowić się nad diagnostyką górnych obszarów kręgosłupa szyjnego. Warto także ocenić stabilność dolnego obszaru kręgosłupa, a także inne dysfunkcje, które mogą przyczyniać się do objawów pacjenta. Ból szyi może być wynikiem bardzo wielu problemów zdrowotnych. Jeżeli u pacjenta utrzymuje się ból szyi wraz z parestezjami kończyny górnej, warto ocenić obszar górnego otworu klatki piersiowej, a także ewentualne uciski nerwów w obszarze kończyny górnej. Nie bez znaczenia są także inne problemy ogólnozdrowotne, dlatego tak ważna jest indywidualna ocena pacjenta. Problemy z odcinkiem szyjnym zazwyczaj mają dość złożony charakter, a dyskopatia często nie jest jedynym problemem pacjenta.
