Ciało tłuszczowe Hoffy- ważna struktura stawu kolanowego

Ciało tłuszczowe podrzepkowe, inaczej zwane ciałem tłuszczowym Hoffy, to ważna struktura stawu kolanowego. Pomimo że pełni istotne funkcje, wiele osób nie zdaje sobie sprawy z jej istnienia. Co więcej, często nie jest brana pod uwagę w czasie diagnostyki bólu przedniego przedziału kolana.

Ciało tłuszczowe Hoffy znajduje się na przedniej stronie kolana bezpośrednio pod i za rzepką oraz więzadłem rzepki. Ze względu na swoje położenie, a także na fakt bogatego unerwienia, struktura ta w dość łatwy sposób ulega podrażnieniu. W takiej sytuacji pojawia się stan zapalny, obrzęk, a po jakimś czasie może dochodzić do jej przerostu. Ciało tłuszczowe Hoffy pełni istotne funkcje dla stawu kolanowego. Jest pewnego rodzaju wypełniaczem, który stabilizuje, chroni staw przed wstrząsami i działającymi siłami. Badania pokazują także, że struktura ta posiada tzw. komórki multipotencjalne, mające zdolność do przekształcania w chondrocyty, osteoblasty i komórki tłuszczowe.

Ciało tłuszczowe Hoffy jest bardzo ważne także w kontekście biomechaniki stawu kolanowego. Jego charakterystyczne zachowanie w czasie zgięcia i wyprostu zapewnia prawidłową pracę stawu. Poniżej znajdziecie schemat, gdzie ciało tłuszczowe Hoffy zostało zaznaczone litrą H. Możecie zauważyć, jak zmienia się położenie tej struktury względem rzepki, kości piszczelowej i udowej. Po lewej stronie staw znajduje się w wyproście, po prawej w zgięciu. Zauważcie, że kiedy kolano podąża do zgięcia, ciało tłuszczowe „rozluźnia się” przemieszczając się ku tyłowi. W wyproście wypełnia przestrzeń pomiędzy więzadłem rzepki i samą rzepką.

Ciało tłuszczowe Hoffy- skąd pochodzi ból?

Możemy wyróżnić dwa podstawowe mechanizmy, w wyniku których dochodzi do zmian w strukturze ciała tłuszczowego Hoffy. Pierwszy ma miejsce w czasie bezpośredniego uderzenie w kolano. Takie zdarzenie może mieć miejsce nawet w dzieciństwie, a dopiero po latach spowodować dolegliwości. Uszkodzenia tej struktury mogą być wynikiem zabiegu operacyjnego na kolanie. U niektórych pacjentów badania obrazowe pokazują zwapnienia w jego wnętrzu, które także mogą być wynikiem urazu, zabiegu lub powtarzających się stanów zapalnych.

Drugi mechanizm powodujący podrażnienie ciała tłuszczowego Hoffy jest związany z zaburzeniami biomechanicznymi stawu kolanowego. Struktura ta może zakleszczać się pomiędzy kością udową i piszczelową lub częściej pomiędzy rzepkę i kość piszczelową. Jak do tego dochodzi? W przypadku wielu pacjentów mamy do czynienia z zaburzoną biomechaniką stawu rzepkowo-udowego. Mówiąc prościej, z różnych przyczyn rzepka zbacza ze swojego prawidłowego toru ruchu. W takim przypadku ciało tłuszczowe Hoffy może wchodzić pomiędzy struktury kostne, co wywołuje stan zapalny i obrzęk. Niestety, gdy w wyniku podrażnienia ciało tłuszczowe powiększa się, może dochodzić do coraz większego konfliktu z rzepką. Mamy do czynienia z pewnym kołem zamkniętym, gdzie zaburzona praca rzepki wpływa na strukturę ciała tłuszczowego, a powiększone ciało tłuszczowe coraz bardziej zaburza pracę rzepki. 

Stany zapalne w okolicach ciała tłuszczowego Hoffy dużo częściej dotyczą osób hipermobilnych, szczególnie u osób z zespołem Ehlersa-Danlosa. Dlaczego? Jest to dość długi temat. Mówiąc w skrócie, rzepki u osoby z uogólnioną wiotkością stawową mogą być niestabilne z tendencją do bocznego przypierania. Ustawienie rzepek ma związek także ze stopą płaskokoślawą, koślawością stawu kolanowego, ustawieniem miednicy w przodopochyleniu, czy stawów biodrowych w rotacji wewnętrznej.

Zapalenie ciała tłuszczowego Hoffy- objawy i diagnostyka

W sytuacji podrażnienia ciała tłuszczowego Hoffy pacjent zgłasza ból, czasem piekący, pojawiający się na przedniej stronie kolana pod rzepką po obu stronach więzadła właściwego. Dolegliwości mogą pojawiać się w pełnym wyproście kolana. W niektórych sytuacjach zauważmy także ograniczenie końcowego zakresu ruchu wyprostu. Dolegliwości mogą pojawiać się w czasie długotrwałej pozycji zgięciowej kolana np. w czasie siedzenia, w trakcie dłuższego chodzenia, czy przysiadu. Obserwując kolano pacjenta, często dostrzegamy niewielką opuchliznę w rejonie zaznaczonym na poniższym zdjęciu. W niektórych przypadkach obrzęk może pojawiać się także na obszarze całego kolana.

Jak zdiagnozować zapalenie ciała tłuszczowego Hoffy? Podstawą jest badanie kliniczne, czyli takie, które wykonujemy w gabinecie. W czasie dokładnej palpacji i testów dodatkowych jesteśmy w stanie ocenić, która struktura powoduje ból. Dlaczego badanie kliniczne jest tak ważne? Ból przedniego przedziału kolana może pochodzić z wielu struktur także spoza stawu kolanowego. Dolegliwości pojawiające się w tym rejonie mogą wynikać ze schorzeń stawu biodrowego, kręgosłupa lędźwiowego, czy podrażnienia nerwów obwodowych. Pacjenci często na własną rękę wykonują badanie obrazowe, niestety takie działania mogą doprowadzić do błędnej diagnozy. Każdy z nas ma pewne mniejsze, czy większe uszkodzenia w stawie kolanowym, wiele z nich jednak nie powoduje bólu. Wyobraźmy sobie sytuacje, gdzie wykonujemy badanie USG, które pokazuje przerost ciała tłuszczowego Hoffy. Okazuje się jednak, że ból naszego kolana pochodzi z innej struktury, a źródło dolegliwości nie zostało uwidocznione w badaniu. U niektórych pacjentów może występować pewien niewielki przerost ciała Hoffy, który nie wpływa na zaburzenie pracy stawu. Sytuacje takie są dość częste, dlatego zachęcam do kontaktu ze specjalistami.

Jeśli chcemy zobrazować ciało tłuszczowe Hoffy, wykonujemy USG lub dokładniejsze badanie; rezonans magnetyczny. Niestety zapalenie tej struktury bardzo często współistnieje z innymi schorzeniami i zaburzeniami stawu kolanowego, dlatego dobór odpowiednich badań obrazowych wymaga wnikliwej analizy przypadku pacjenta. Podrażnienie ciała Hoffy bardzo często pojawia się w chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego, a w takim przypadku niezbędne jest wykonanie RTG.

Zachęcam do przeczytania kolejnego artykułu na temat rehabilitacji ciała tłuszczowego Hoffy.