Przyczyny schorzeń ścięgien

Ścięgna chorują z różnych powodów, tak naprawdę wiedza na ich temat jest wciąż znikoma. Większość badań pokazuje, że ich schorzenia najczęściej są związane z nagłym zwiększeniem obciążenia, co tłumaczyłoby tak częste choroby ścięgien u sportowców amatorów, którzy chcą w szybkim okresie poprawić swoje wyniki np. w bieganiu. Okazuje się, że patologie ścięgien pojawiają się nie tylko w wyniku nadmiernej aktywności fizycznej, równie niebezpieczny jest dla nich bezruch, o czym pisałam we wcześniejszych moich artykułach o ścięgnie Achillesa, bólu krętarza, czy łokcia.

Jeśli trafiliście na mojego bloga, możliwe, że zmagacie się z bólem któregoś ze ścięgien. Możliwe, że odczuwacie dolegliwości nie pierwszy raz. Niektórzy ludzie mają po prostu pewne predyspozycje genetyczne związane z budową kolagenu, który jest budulcem ścięgien. W ostatnich latach powstało wiele prac badawczych pokazujących, że zdrowie naszych ścięgien zależy także od czynników ogólnoustrojowych. Krążenie, poziom lipidów, cukru we krwi czy układ hormonalny to podstawowe elementy mające wpływ na tkankę łączną organizmu. Dlatego, jeśli zmagacie się z przewlekłymi problemami ścięgien, warto spojrzeć na swój stan zdrowia z trochę szerszej perspektywy.

Jakie hormony wpływają na ścięgna?

Ścięgno zbudowane jest z tkanki łącznej, w skład której wchodzą komórki reprezentowane głównie przez tenocyty, włókna kolagenowe, proteoglikany, glikoproteiny, wodę oraz osłonki łącznotkankowe. Tenocyty biorą udział w tworzeniu wszystkich elementów ścięgna, głównie włókien kolagenowych, które zapewniają odpowiednią wytrzymałość i właściwości biomechaniczne. Tenocyty pełnią istotną funkcję w czasie urazu i regeneracji ścięgna.

Większość osób nie zdaje sobie sprawy, że układ hormonalny człowieka wpływa na tkankę łączną, czyli także na ścięgna. Zaburzenia poziomu hormonów mogą mieć wpływ na strukturę ścięgna, powodując jego przewlekły ból, a także wpływając na możliwość jego zerwania. W jakich przypadkach powinniśmy podejrzewać związek bólu ścięgna z problemami hormonalnymi? Na pewno u pacjentów, którzy zmagają się z wieloma tendinopatiami. Dla mnie sygnałem alarmowym jest sytuacja, w której pacjent ma problem z danym ścięgien obustronnie np. w obu Achillesach. W takich przypadkach zawsze warto wziąć pod uwagę inne ogólnoustrojowe problemy. Wpływ hormonów na ścięgna zauważamy częściej u osób dojrzałych po 50 roku życia. W tym okresie życia zaburzenia hormonalne są częstsze, szczególnie u kobiet. Powinniśmy być czujni także w przypadku ścięgien, które nie reagują na leczenie zachowawcze i wszelkie próby leczenia nie przynoszą poprawy. Niepokojące są także zwapnienia we wnętrzu ścięgien, szczególnie jeśli występują w wielu różnych miejscach naszego ciała.

Zacznijmy od jednej z najbardziej powszechnych chorób, cukrzycy. Większość osób nie zdaje sobie sprawy, jak ogromny wpływ ma ona na narząd ruchu. Często występujące bóle mięśniowo-stawowe nie pozwalają pacjentom utrzymać odpowiedniej aktywności fizycznej, która jest niezbędna w leczeniu tej choroby. Okazuje się, że zwiększony poziom cukru ma ogromny wpływ na strukturę kolagenu. Dzieje się tak, ze względu na tzw. interleukin-1 beta i zaawansowane produkty końcowe glikacji białek (AGEs). Związki te powstają w wyniku reakcji białek z cukrami. Zdrowy organizm potrafi je usunąć. U pacjentów z cukrzycą, z powodu zwiększonego stężenia cukru we krwi, produkcja AGEs jest nadmierna, co wpływa na niemalże wszystkie komórki naszego ciała, również ścięgna. AGEs zaburzają ich strukturę, wpływają na zwiększenie sztywności. Mogą mieć także wpływ na powstawanie zwapnień w ścięgnach. U niektórych pacjentów, szczególnie z cukrzycą typu 2, ścięgna mogą być także podatne na zerwanie.

Hormony tarczycy T3 i T4 odgrywają rolę w rozwoju i metabolizmie wielu tkanek i organów. Okazuje się, że w ścięgnach znajdują się tzw. receptory hormonów tarczycy, dzięki czemu organ ten może mieć wpływ na ich zdrowie. Tyroksyna, jeden z hormonów produkowanych przez tarczycę, bierze udział w syntezie kolagenu. W przypadku niedoczynności tarczycy uszkodzone ścięgno może mieć mniejszą możliwość naprawy. Co więcej, niedobór hormonów może powodować kumulacje glikozoaminoglikanów (GAG) w przestrzeni pozakomórkowej, co może prowadzić do zwapnień w ścięgnach.

Powstaje także coraz więcej badań pokazujących związek metabolizmu ścięgien z hormonami płciowymi. Estrogeny, żeńskich hormony płciowe, wpływają na metabolizm kości, ścięgien mięśni i chrząstki stawowej. Badania pokazały, że mają wpływ na ilość protoglikanów w ścięgnach. Niedobór estrogenów negatywnie wpływa na metabolizm i leczenie ścięgien, zmniejszając proliferacje i zmieniając strukturę ścięgna na kolagen gorszej jakości, elastynę i agrekan. Włókna ścięgien stają się po prostu cieńsze. Powyższe zależności wyjaśniają, dlaczego u kobiet w okresie pomenopauzalnym, kiedy poziom estrogenów gwałtownie spada, występuje więcej patologii ścięgien. Sytuacja odwrotna, czyli nadmiar estrogenów także wpływa na jakość stawów, ścięgien i więzadeł. Udowodniono, że może mieć wpływ na częstsze zerwania więzadła krzyżowego przedniego.

Zdrowie ścięgien zależy także od poziomu testosteronu, parathormonu, hormonu wzrostu i wielu innych. Powstaje coraz więcej badań, które w niedalekiej przyszłości pomogą lepiej zrozumieć związek układu hormonalnego z patologiami ścięgien.