Rwa kulszowa- znajdź przyczynę dolegliwości

Rwa kulszowa to stan, w którym pacjent odczuwa charakterystyczny ból na poziomie odcinka lędźwiowego lub pośladka, który promieniuje w dół do uda, podudzia, a czasem nawet do stopy. U niektórych pacjentów dolegliwości lokalizują się tylko w kończynie dolnej bez bólu w obszarze pleców. Przyczyną takich objawów jest podrażnienie nerwu kulszowego- największego nerwu w ciele człowieka. Dolegliwości bywają bardzo silne, a niektórzy pacjenci mają problem z podstawowymi czynnościami dnia codziennego. Niestety leczenie rwy kulszowej bywa problematyczne. Pomimo że u części osób dolegliwości wycofują się samoistnie w ciągu kilku dni lub tygodni, u wielu problem staje się przewlekły, trwa nawet wiele miesięcy.

W dzisiejszym artykule opowiem Wam, jak powinno wyglądać leczenie rwy kulszowej. Zanim jednak przejdziemy do konkretów, zastanówmy się nad przyczynami tej jakże bolesnej dolegliwości. Większość przypadków rwy kulszowej wynika ze stanu zapalnego toczącego się w kręgosłupie. Istnieje jednak te kilka procent osób, u których przyczyna będzie zupełnie inna. Od czasu do czasu spotykam takich pacjentów w moim gabinecie. Leczą się miesiącami, bezskutecznie biorąc coraz większe dawki leków przeciwzapalnych. W takich sytuacjach należy dokładniej przyjrzeć się sytuacji pacjenta i zalecić niezbędne badania obrazowe kręgosłupa  np. RTG lub MRI. Długotrwałe dolegliwości musimy traktować jako pewien sygnał alarmowy. W takich sytuacjach warto poszukiwać wszelkich innych przyczyn, które mogą wpływać na ucisk nerwu kulszowego. Możliwych powodów jest wiele np.: napięcia w obrębie mięśni i powięzi, zrosty po urazach mięśni, torbiele, a także guzy i choroby narządów wewnętrznych.

Powinniśmy być także szczególnie ostrożni, jeśli poza bólem pojawiają się dodatkowe dolegliwości tj.; zaburzenie siły mięśniowej, zniesienie czucia skórnego, problemy z oddawaniem moczu czy stolca, podwyższona temperatura ciała czy silny ból brzucha. W przypadku wystąpienia takich symptomów wizyta u lekarza to konieczność. Więcej na ten temat przeczytacie w moim kolejnym artykule o czerwonych flagach w bólach kręgosłupa. U niektórych pacjentów w wyniku podrażnienia nerwu kulszowego pojawia się także drgania mięśni łydki, które zazwyczaj ustępuje w krótkim czasie.

Rwa kulszowa leczenie

Dobór leczenia zależy od stanu pacjenta

Jak już wiecie, najczęstszą przyczyną rwy kulszowej jest stan zapalny toczący się w kręgosłupie. W takich przypadkach mamy do dyspozycji naprawdę różnorodne działania rehabilitacyjne. Szukając pomocy u specjalistów, możecie się spotkać z zupełnie odmiennymi pomysłami. W dzisiejszym artykule postaram się opisać główne wytyczne rehabilitacji. Zacznijmy od tego, że nasze działania uzależniamy od stanu pacjenta. Dokładniej mówiąc, oceniamy, czy mamy do czynienia ze stanem ostrym, czy przewlekłym rwy kulszowej. Jak odróżnić te dwa stany? Zauważcie, że w przypadku podrażnienia nerwu kulszowego bardzo często ból pojawia się nagle np. po przeciążeniu, schyleniu czy dźwignięciu. Najczęściej w bardzo krótkim czasie występuje promieniowanie w kierunku kończyny dolnej. Zazwyczaj bezpośrednio po takim zdarzeniu pojawia się stan ostry, a dolegliwości są bardzo nieprzyjemne. Jeżeli dolegliwości trwają powyżej 3 miesięcy, przechodzą w fazę przewlekłą, gdzie ból ma już mniejsze nasilenie.

Stan ostry- leczenie rwy kulszowej

W momencie, kiedy objawy pacjenta są bardzo dotkliwe, nasze działania rehabilitacyjne głównie mają na celu opanowanie stanu zapalnego. Jak wiemy, rwa kulszowa potrafi być bardzo silna, często tak bardzo, że pacjent nie jest w stanie przyjechać do naszego gabinetu. Niektórzy pozostają w łóżku nawet wiele tygodni. W takim przypadku wprowadzanie jakichkolwiek technik rehabilitacyjnych jest, krótko mówiąc, trudne. U niektórych osób niezbędne mogą okazać się leki przeciwzapalne przepisane przez lekarza. Czasami wystarczające są plastry z substancją przeciwzapalną przyklejane w okolicy lędźwiowej. Wielu pacjentów dobrze reaguje na ciepło w postaci kąpieli, okładu czy plastra rozgrzewającego.

Myślę, że podstawą leczenia fazy ostrej rwy kulszowej jest także unikanie sytuacji nasilających dolegliwości. Wielu pacjentów na siłę próbuje rozchodzić ból. Niektórzy, czując ciągnięcie po tylnej stronie kończyny dolnej, starają się rozciągnąć mięśnie. Niestety takie działania najczęściej powodują zaostrzenie dolegliwości. Podstawą leczenia jest zatem nieprowokowanie dolegliwości. U części pacjentów pomocna może okazać się autotrakcja, którą prezentuje na poniższym filmie.

Podstawą leczenia rwy kulszowej jest także wprowadzanie pozycji ułożeniowych, które powodują zmniejszenie dolegliwości. U jednych będzie to pozycja w leżeniu na plecach z nogami na krzesełku, u innych leżenie na boku. Możemy spotkać także przypadki, w których dolegliwości będą zmniejszały się w pozycji wyprostnej kręgosłupa, czyli np. w leżeniu na brzuchu. Nie są to jednak sytuacje częste. Zazwyczaj pozycje lub ćwiczenia wyprostne zwiększają ból. Jeśli czujecie jednak, że leżenie nasila dolegliwości, usiądź. Wczuj się w swoje ciało. Nie ma tu jednej recepty. Przypadek każdego pacjenta jest inny.

Niestety wiele przypadków rwy kulszowej jest szczególnie oporne na leczenie. Może okazać się, że zarówno leki, jak i pozycje ułożeniowe nie przynoszą ulgi. W takich sytuacjach niektórzy pacjenci decydują się na iniekcję sterydową potocznie zwaną blokadą. Więcej na ten temat przeczytacie w moim wcześniejszym artykule.

W leczeniu fazy ostrej rwy kulszowej pomocne mogą okazać się także różnorodne techniki manualne przeprowadzane przez fizjoterapeutę. Z pewnością wielu z Was nigdy nie miało do czynienia z terapią manualną. Warto powiedzieć zatem, że nazywamy tak wszelkie działania wykonywane za pomocą rąk terapeuty. Pracując z kręgosłupem w stanie ostrym, możemy wykorzystać techniki skierowane na tkanki miękkie, czyli mięśnie i powięzi. Możemy także bezpośrednio wpływać na nawodnienie dysku międzykręgowego, stwarzając lepsze warunki dla uciskanych struktur nerwowych.

Z pewnością zapytacie: a co z fizykoterapią? W jakimś stopniu pomocne mogą okazać się prądy TENS, czasem także niektóre zabiegi rozgrzewające. Raczej nie zalecałabym lasera i pola magnetycznego, które nie mają tu znaczenia. Osobiście nie przywiązuje dużej uwagi do zabiegów fizykoterapeutycznych i myślę, że nie są pomocne w leczeniu rwy kulszowej.

Stan przewlekły- leczenie rwy kulszowej

W sytuacji, gdy rwa kulszowa przyjmuje charakter przewlekły, nasze działania rehabilitacyjne są już nieco odmienne. W takich przypadkach terapia manualna to podstawa. Na tym etapie wprowadzamy wiele ćwiczeń także do pracy domowej. Pomocne mogą okazać się tzw. neuromobilizacje mające na celu poprawę przesuwalności nerwu, który w wyniku stanu zapalnego kręgosłupa nie może swobodnie się przemieszczać. W fazie przewlekłej możemy wprowadzić także delikatne ćwiczenia rozciągające. Zaczęłabym jednak od stretchingu pośladka, przodu uda, ponieważ nadmierne rozciąganie tyłu uda także na tym etapie może zaostrzyć dolegliwości.

Warto zaznaczyć, że ograniczenie ruchomości nerwu może być dość zdradliwe. Często pacjenci czują się już dość dobrze i są przekonani, że stan zapalny wycofał się całkowicie. Jednakże, kiedy badamy nerw kulszowy, może okazać się, że jego ruchomość jest jeszcze ograniczona. W takim przypadku ćwiczenia muszą być wprowadzone stopniowo najlepiej pod nadzorem fizjoterapeuty. Zbyt mocne rozciągania, zbyt wczesny powrót do ćwiczeń obciążających kręgosłup może spowodować powrót dolegliwości.

W przewlekłej rwie kulszowej wprowadzamy także więcej ćwiczeń, w których swobodnie poruszamy miednicą. Wszystko wykonujemy w bezbolesnym zakresie. Takie proste ćwiczenia ruchowe pozwalają na lepsze odżywienie okolicy dysku, stopniowe odzyskiwanie zakresu ruchu, który często jest ograniczony po stanie zapalnym.

Z pewnością zapytacie; a co z ćwiczeniami mięśni brzucha czy pośladków? Kiedy ból spowodowany rwą kulszową jest już znacznie mniejszy, jest to dobry moment, żeby zacząć myśleć o tego typu ćwiczeniach. Niestety nie dam Wam uniwersalnego zestawu. Jest to niemożliwe, ponieważ przypadek każdego pacjenta jest inny.

Zachęcam do zapoznania się z moim kolejnym artykułem, w którym skupiam się na wskazaniach do operacji odcinka lędźwiowego.