Często pacjenci, którzy trafiają do nas z dysfunkcjami stawu skroniowo-żuchwowego, czyli bólem w okolicach żuchwy, uczuciem strzelania i przeskakiwania w czasie otwierania ust, równocześnie skarżą się na bóle odcinka szyjnego. Skąd takie połączenie? W dzisiejszym artykule wyjaśnię Wam tę ciekawą zależność.

Staw skroniowo-żuchwowy- objawy dysfunkcji

Zanim przejdziemy do szczegółowego wyjaśnienia zależności pomiędzy dysfunkcjami żuchwy i szyi, przyjrzyjmy się objawom, jakie mogą pojawiać się w przypadku dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego. Co ciekawe, staw ten może wywołać wiele objawów, które lokalizują się nie tylko w okolicach żuchwy. Bardzo często dolegliwości obejmują także inne obszary głowy, twarzy i szyi. Niejednokrotnie objawy są na tyle niespecyficzne, że pacjenci przez długi czas nie mogą znaleźć przyczyn swoich dolegliwości. Warto wiedzieć, że odcinek szyjny człowieka ma bezpośrednie połączenie ze stawem skroniowo-żuchwowym, a także z narządem wzroku i słuchu. Wszystkie te elementy współdziałają, pozwalając na lepszą kontrolę przestrzeni i reakcje na różnorodne zagrożenia.  

Wyróżniamy 5 podstawowych objawów, które mogą świadczyć o dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego:

1. Ból w okolicach stawu skroniowo-żuchwowego, często rozchodzący się na różne obszary szczęki, skroń, ucho, lub szyję;
2. Bóle głowy, które najczęściej lokalizują się w obrębie skroni;
3. Słyszalne dźwięki podczas pracy stawu, czyli w trakcie otwierania i zamykania ust. Mogą to być głośne trzaski, uczucie przeskakiwania, ale także trzeszczenie;
4. Problem z pełnym otwieraniem ust, uczucie przyblokowanie żuchwy;
5. Nagłe zablokowanie szczęki w trakcie szybkiego otwarcia ust.

Dodatkowo dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego mogą powodować także wiele innych objawów m.in. bóle okolicy twarzy i szyi, zawroty głowy czy szumy uszne. Zachęcam do zapoznania się z moim poprzednim artykułem, gdzie dokładniej opisuje te elementy.

Staw skroniowo-żuchwowy a bóle odcinka szyjnego

Nerw trójdzielny

Zauważcie, że staw skroniowo-żuchwowy leży bardzo blisko odcinka szyjnego. Zależność pomiędzy żuchwą i szyją możemy rozpatrywać pod różnym kątem. Ważną rolę odgrywa tu nerw trójdzielny, który zapewnia główne unerwienie ruchowe oraz czuciowe dla stawu skroniowo-żuchwowego i mięśni tego rejonu. Zaopatruje także skórę twarzy, błony śluzowe jamy nosowej, zatok przynosowych i jamy ustnej, zęby oraz zawartość oczodołu razem z gałką oczną i spojówką. W związku z tym, że jądro rdzeniowe nerwu trójdzielnego położone jest m.in. w odcinku szyjnym, w okolicy górnych segmentów szyjnych (C1-C3), dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego mogą wpływać na bóle odcinka szyjnego.

Mechanizm może być także odwrotny. Pierwotnie mamy do czynienia z dysfunkcją odcinka szyjnego, głównie jego wyższych segmentów C1-C2-C3, a wtórnie pojawiają się dolegliwości bólowe okolicy stawu skroniowo-żuchwowego. Taką sytuację spotykamy dość często u pacjentów z niestabilnością górnych segmentów szyjnych. Niestabilność ma związek z uszkodzeniem lub niewydolnością więzadeł tego rejonu, do którego niejednokrotnie dochodzi podczas wypadków komunikacyjnych. Kiedy pojazd uderza z dużą siłą, dochodzi do gwałtownego szarpnięcia szyi, które uszkadza struktury stabilizujące odcinek szyjny. Okazuje się, że 85% pacjentów z dysfunkcjami stawu skroniowo-żuchwowego w przeszłości przeszło tego typu uraz. Lekarze coraz częściej zwracają także uwagę na sytuacje, gdzie niestabilność pojawia się w związku z długotrwałym zwieszaniem głowy. Taka sytuacja ma miejsce m.in. podczas używania smartfonów. 

Połączenie biomechaniczne

Istnieje także pewne biomechaniczne połączenie pomiędzy żuchwą a szyją. Podczas ruchu odcinka szyjnego, dochodzi do zmiany ustawienia elementów stawu skroniowo-żuchwowego. Niestety obecnie wiele osób podczas długotrwałego siedzenia wysuwa głowę do przodu, czyli ustawia ją w tak zwanej protrakcji. Wielogodzinne przebywanie w takiej pozycji ma niekorzystny wpływ nie tylko na odcinek szyjny. W takiej sytuacji kłykcie stawu skroniowo-żuchwowego ustawiają się w kierunku tylnym, co wpływa na podrażnienie struktur stawu i pojawienia się nadmiernego napięcia mięśni tej okolicy. Co więcej, badania pokazują, że w przypadku nieprawidłowej postawy odcinka szyjnego częściej dochodzi także do podrażnienia nerwu trójdzielnego i pojawiania się bólu okolicy głowy i twarzy.

Warto także wiedzieć, że pewne dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego i pojawiający się w konsekwencji ból odcinka szyjnego może także wynikać z różnych dodatkowych zaburzeń. Po pierwsze, oceniając pacjenta z tego typu dolegliwościami, zawsze zwracamy uwagę na sposób oddychania. Wiele osób w spoczynku oddycha przez usta, co ma bardzo niekorzystny wpływ na staw skroniowo-żuchwowy. Powinniście także zwrócić uwagę, jak oddychają Wasi domownicy podczas snu. Jeżeli śpią z otwartymi ustami, warto zdiagnozować ten problem. Częste oddychanie przez usta może wynikać nie tylko z zaburzeniami drożności nosa. Powodem może być także przewlekły stres, który zaburza funkcje nerwu błędnego, wpływa na częstsze otwieranie ust w spoczynku i oddychanie torem piersiowym. Mechanizm ten ma związek z pewnymi pierwotnymi reakcjami, gdzie stres miał związek ze zdobywaniem pożywienia i wzmożoną aktywnością fizyczną. Oddychanie przez usta może być związane także z nieprawidłową pozycją języka w jamie ustnej, wadami wzroku i słuchu. Wszystkie te elementy mogą zatem wtórnie doprowadzać do bólu odcinka szyjnego.

Jak ocenić i leczyć staw skroniowo-żuchwowy?

Aby ocenić staw skroniowo-żuchwowy, warto zgłosić się do fizjoterapeuty, który specjalizuje się w tego typu dysfunkcjach. Dobrze wiedzieć, że badania obrazowe tj. RTG czy MRI zalecane są rzadko, tylko u niektórych pacjentów. Na podstawie wnikliwego wywiadu i specjalistycznych testów klinicznych mamy możliwość ocenę funkcji stawu i wprowadzenie odpowiedniej rehabilitacji. Podczas pierwszej wizyty zawsze oceniamy odcinek szyjny oraz dodatkowe elementy tj. wady wzroku, słuchu czy pozycje języka w jamie ustnej. Zwracamy także uwagę na sferę psychiczną pacjenta, ponieważ stany lękowe i depresyjne mają bardzo duży wpływ na dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego.

Warto pamiętać, że leczenie tego typu zaburzeń powinno angażować różnych specjalistów. Na podstawie badania klinicznego decydujemy, jakie elementy wpływają na pojawienie się dysfunkcji żuchwy. Współpracujemy z psychologami, psychiatrami, dentystami, laryngologami, logopedami, okulistami, ortopedami i neurochirurgami. Zauważcie, że jeżeli ból odcinka szyjnego wynika z dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego, tylko holistyczne podejście pozwoli na pozbycie się dolegliwości. 

W naszej pracy fizjoterapeutycznej wykorzystujemy różnorodne techniki manualne, które mają wpływ na funkcje stawu skroniowo-żuchwowego. Wprowadzamy techniki tkanek miękkich, a także specjalistyczne ćwiczenia do pracy w domu. Wielu pacjentom zalecamy także ćwiczenia języka oraz techniki oddechowe. W sytuacji, gdy pierwotną przyczyną dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego są zaburzenia górnych segmentach szyjnych, podstawą jest diagnostyka obrazowa tego rejonu. W przypadku mniejszych niestabilności wprowadzamy rehabilitację, o której przeczytacie w moim poprzednim artykule.