Mity na temat przyczyn dyskopatii

Większość pacjentów zmagających się z dyskopatią zadaje nam pytanie, jakie czynniki mogły mieć wpływ na pojawienie się uszkodzenia dysku? Odpowiedź nie jest prosta. Większość popularnych stron internetowych dla pacjentów podaje, że głównym powodem dyskopatii jest brak ruchu, otyłość, wady postawy czy nieprawidłowa dieta. Pomimo że czynniki te wydają się logiczne, nie do końca są decydujące.

Moja praktyka zawodowa także pokazuje zupełnie odmienny obraz. Podsumowując wszystkich pacjentów ze znacznymi zmianami w dyskach, jakich spotkałam w życiu, mogę powiedzieć, że nie są to wcale osoby szczególnie otyłe. Wręcz przeciwnie, bardzo często dyskopatia dotyka ludzi szczupłych. Nie zawsze są to także osoby prowadzący typowo siedzący tryb życia. Niejednokrotnie dyskopatia dotyka pacjentów, którzy codziennie zapewniają sobie optymalny poziom aktywności. Nie są to także osoby z jakimiś szczególnie dużymi wadami postawy. Wręcz przeciwnie, często ich postawa nie budzi większych zastrzeżeń. Wielokrotnie konsultowałam pacjentów, którzy całe życie funkcjonują np. z dość dużą skoliozą bez większych dolegliwości bólowych. Z drugiej strony bardzo często spotykamy osoby, u których postawa jest prawidłowa a zmiany w dyskach ogromne.

Może wydać się to dla Was kontrowersyjne, ale nie do końca mamy wpływ na pojawienie się dyskopatii. Istnieją pewne czynniki i predyspozycje genetyczne, które odgrywają dużo większą rolę w etiologii uszkodzeń dysków niż nasz styl życia czy postawa. Oczywiście nasze zachowania mogą przyśpieszyć rozwój dyskopatii, nie jest to jednak czynnik decydujący.

Jakie czynniki mają wpływ na uszkodzenie dysku międzykręgowego?

Predyspozycje genetyczne mają decydujący wpływ na rozwój dyskopatii

Często spotykam pacjentów, którzy cierpią z powodu dyskopatii, pomimo że trudno znaleźć jakikolwiek czynnik mogący mieć wpływ na uszkodzenie dysku. Takie sytuacje są bardzo częste, ponieważ tak naprawdę główną rolę w rozwoju dyskopatii pełnią geny. Niektórzy z nas „dostali od natury” mocną strukturę dysków, które przetrwają wielogodzinne siedzenie, brak ruchu czy bardzo ciężką pracę fizyczną. U innych nawet w przypadku stosowania się do wszelkich zaleceń pojawiają się duże przepukliny. Niejednokrotnie problemy z kręgosłupem występują u wielu członków tej samej rodziny, co potwierdza teorię dotyczącą genetyki.

Szacuje się, że aż 75% przypadków wewnętrznych uszkodzeń dysków jest spowodowane przez mutacje genetyczne. Opisuje się ponad 20 możliwych mutacji, które mogą mieć wpływ na zmienioną strukturę dysku i możliwość pojawiania się większych uszkodzeń w jego wnętrzu. Mutacje mogą dotyczyć kodowania budowy kolagenu, receptorów witaminy D, proteoglikanów, oraz różnych białek. Udowodniono także wpływ mutacji genów MMP2 i THBS2 odpowiedzialnych za regulację białek biorących udział w regulacji macierzy zewnątrzkomórkowej.

Mówiąc o czynnikach genetycznych, warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt. Duży procent naszego społeczeństwa posiada pewne mutacje genów, które wpływają na słabszą strukturę kolagenu i pojawienie się uogólnionej hipermobilności stawów. Taka nadmierna ruchomość może lokalizować się miejscowo tylko w pewnych obszarach ciała lub ogólnie w wielu stawach. Niejednokrotnie hipermobilność dotyczy także kręgosłupa i może doprowadzać do zwiększenia sił działających na dyski międzykręgowe. Niestety u takich osób dochodzi do częstszych mikrouszkodzeń we wnętrzu dysku i rozwoju dyskopatii. Oczywiście kwestia budowy naszych stawów jest związana z genami i nie mamy na nią znacznego wpływu. Warto jednak wiedzieć, że w przypadku hipermobilności warto wprowadzać ćwiczenia wzmacniające mięśnie. Tego typu działania pozwolą na zabezpieczenie kręgosłupa.

Uraz zapoczątkowuje uszkodzenie dysku

Wiemy, że do uszkodzenia dysku może dojść w trakcie urazu np. wypadku komunikacyjnego czy upadku z wysokości. Takie urazy zdarzają się także w trakcie uprawiania sportu np. w sportach walki, gdzie niejednokrotnie dochodzi do niekontrolowanych upadków. Uraz bezsprzecznie ma wpływ na przerwanie ciągłości dysku i często zapoczątkowuje dalsze jego uszkodzenia. Przypuszcza się, że do naruszenia struktury dysku może dojść już w dzieciństwie w czasie z pozoru niegroźnych upadków. W takich sytuacjach pojawiają się mikrouszkodzenia blaszki granicznej kręgu, co w późniejszym życiu może prowadzić do dyskopatii.

Dodatkowe czynniki

Poza urazami i kwestiami związanymi z pewnymi mutacjami genetycznymi istnieją jeszcze inne dodatkowe czynniki predysponujące do pojawienia się dyskopatii, na które nie zawsze mamy wpływ. Podstawowy to kwestia ukształtowania naszych krzywizn kręgosłupa. Okazuje się, że uszkodzenia dysku pojawiają się częściej w przypadku osób z plecami płaskimi, czyli w sytuacji, gdzie krzywizny są po prostu mniejsze. Biorąc pod uwagę odcinek lędźwiowy, zmniejszenie lordozy jest bardziej niebezpieczne niż jej zwiększenie. Szybsza degeneracja dysku może pojawić się także u osób z kręgozmykiem, o czym przeczytacie w moim kolejnym artykule.

Uszkodzenia dysku częściej występują także u osób zmagających się z chorobami reumatycznymi, szczególnie jeśli pojawiły się w dzieciństwie. W przypadku odcinka piersiowego uszkodzenia dysku mogą być związane także z chorobą Scheuermanna powodującą klinowaty kształt kręgu. Warto zaznaczyć, że większość przypadków tej choroby to zmiany nieduże, które nie mają znacznego wpływu na krążki międzykręgowe. Większe uszkodzenia dysku obserwujemy raczej w przypadku dużego zklinowacenia kręgu. Na szczęście ze względu na obecność żeber dyskopatie w odcinku piersiowym rzadko są przyczyną ucisku struktur nerwowych.

Warto także zwrócić uwagę na jeden aspekt. Uszkodzenia dysków występują u większości z nas i tak naprawdę wiele osób nigdy nie dowie się o ich obecności z jednego prostego powodu: niejednokrotnie tego typu zmiany nie wywołują żadnych dolegliwości, nawet w sytuacji, gdy przepukliny są duże. Jest to temat dość obszerny, wiele czynników wpływa na pojawienie się samego bólu. Jednym z nich jest wrodzona szerokość kanału kręgowego. Niektórzy z nas mają dość wąski kanał, w związku z czym struktury nerwowe mają dużo mniej miejsca nawet w przypadku mniejszych przepuklin.

Brak ruchu, niewłaściwa dieta czy otyłość to tylko dodatkowe czynniki. Jeżeli mamy pewne predyspozycje do pojawiania się uszkodzeń dysku, nasz styl życia może w jakimś stopniu zwiększyć szanse na tego typu zmiany.