Bóle kończyn dolnych podczas chodzenia to przypadłość, która dotyka głównie osoby po 60 roku życia. Bardzo często objawy mają postać tzw. chromania, czyli pojawiają się po przejściu danego dystansu i ustępują po krótkim odpoczynku. U osób starszych wyróżniamy dwie główne przyczyny takich dolegliwości: stenozę kanału kręgowego lub niedokrwienie kończyn dolnych. Obie te przypadłości mogą powodować podobne objawy, dlatego znalezienie przyczyny bywa problematyczne.

Ból nóg podczas chodzenia nigdy nie powinien być lekceważony. Szybka reakcja zarówno w przypadku schorzeń kręgosłupa, jak i niedokrwieniu kończyn dolnych pozwala na wcześniejsze wdrożenie leczenia. Niestety obie te przypadłości mają tendencję do postępowania wraz z upływem czasu. W dzisiejszym artykule postaram się wyjaśnić, jak rozróżnić oba schorzenia.

Ból nóg podczas chodzenia- przyczyny

Stenoza kanału kręgowego

Ból nóg podczas chodzenia może być spowodowany stenozą kanału kręgowego. Schorzenie występuje częściej u osób po 60 roku życia, ponieważ jest związana z różnymi zmianami, do jakich dochodzi w naszym kręgosłupie w ciągu życia. Wraz z upływem lat pojawiają się schorzenia, które ograniczają światło kanału kręgowego: zwyrodnienie stawów międzykręgowych, osteofity, zgrubienia więzadeł (głównie więzadła żółtego).

Kiedy przestrzeń kanału kręgowego zostaje zmniejszona, dochodzi do ucisku struktur nerwowych, a pacjent może odczuwać ból kończyn dolnych podczas chodzenia. Dlaczego właśnie chodzenie staje się problematyczne? Kiedy jesteśmy wyprostowani, nasz kanał kręgowy staje się nieco węższy, co jest jak najbardziej fizjologiczne. Oczywiście, jeżeli szerokość kanału kręgowego jest prawidłowa, nie odczuwamy żadnych dolegliwości. Co więcej, kiedy chodzimy, dochodzi do fizjologicznego wzrostu ciśnienia w kanale kręgowym, co w przypadku ograniczenia jego przestrzeni daje większy nacisk na rdzeń kręgowy. Warto także zaznaczyć, że wiele osób ma pewne predyspozycje do pojawienia się stenozy kanału kręgowego, co wynika z jego wrodzonej budowy.

Objawy pojawiające się w wyniku stenozy kanału kręgowego zazwyczaj pojawiają się po przejściu określonego dystansu. Sytuacje są różnorodne. U niektórych dolegliwości występują dopiero po dłuższym spacerze, u innych już po kilku krokach. Wszystko zależy od zaawansowania zmian w kręgosłupie. Po krótkim odpoczynku pacjent zazwyczaj może kontynuować chód. Tego typu dolegliwości nazywamy chromaniem rdzeniowym lub neurogennym. Niektóre osoby mają także problem ze staniem z prostą sylwetką. Kiedy pacjent pochyli się lekko do przodu, dolegliwości ulegają zmniejszeniu. Wielu pacjentów czuje ulgę, kiedy oprze się w pochyleniu o wózek sklepowy, laskę lub balkonik. Wraz z rozwojem choroby, pacjenci chodzą w coraz większym pochyleniu, co znacząco deformuje sylwetkę.

Stenoza kanału kręgowego może wywoływać różnorodne objawy w trakcie chodzenia. Niektórzy odczuwają jedynie ból odcinka lędźwiowego, inni doświadczają nieprzyjemnych problemów neurologicznych. W wyniku podrażnienia struktur nerwowych pacjent może skarżyć się na bóle nóg, wrażenie rozpierania lub palenia w łydkach, pośladkach, czy ból promieniujący po tylnym obszarze kończyn dolnych. Może pojawić się także mrowienie, osłabienie nóg, a nawet niedowład mięśni. W skrajnych przypadkach mogą wystąpić także objawy ogona końskiego. Więcej informacji na temat stenozy kanału kręgowego znajdziecie w moim poprzednim artykule.

Niedokrwienie tętnic kończyn dolnych

Niedokrwienie tętnic kończyn dolnych to równie częsta przyczyna bólu nóg podczas chodzenia. Jego główną przyczyną jest miażdżyca, która dotyczy głównie osób po 60 roku życia. Blaszka miażdżycowa (zbudowana m.in. z cholesterolu, związków tłuszczu i białka, soli wapnia), przylega do ściany tętnicy, a tym samym ogranicza przepływ krwi. Kiedy w czasie chodzenia mięśnie potrzebują więcej krwi do pracy, pacjent zaczyna odczuwać bardzo nieprzyjemne objawy. W bardziej zaawansowanej chorobie objawy mogą pojawiać się także w spoczynku.

Niedokrwienie kończyn dolnych powoduje dolegliwości, które podobnie jak w stenozie kanału kręgowego pojawiają się po przejściu pewnego odcinka. W tym przypadku mówimy jednak o chromaniu przystankowym. W początkowym etapie choroby pacjent zaczyna odczuwać delikatne pobolewanie lub uczucie rozpierania w łydkach. Podudzie jest miejscem najczęściej bolesnym w przypadku choroby niedokrwiennej, ponieważ zmiany miażdżycowe najczęściej dotyczą tętnic położonych właśnie w tym obszarze. Wraz z rozwojem choroby, ból może promieniować na tylną stronę uda, a także do stopy. W przypadku zajęcia tętnicy udowej dolegliwości pojawiają się także w biodrze, miednicy i pośladku.

Dodatkowo w związku z chorobą mogą pojawić się skurcze, a także zmiana kolorytu skóry, zasinienie kończyn, a nawet rany. W bardziej zaawansowanych zmianach możemy zaobserwować także zmniejszenie owłosienia i wolniejszy wzrost paznokci. Charakterystyczne dla choroby są zaburzenie czucia, czyli drętwienie, kłucie i mrowienie nóg. Pacjenci często skarżą się na uczucie palenia w nogach, które często ulega zaostrzeniu w nocy, utrudniając tym samym zasypianie. Pacjent ma także wrażenie zimna w kończynach dolnych bez względu na temperaturę zewnętrzną.

Objawy różnicujące pochodzenie bólu nóg podczas chodzenia

Jak widzicie, choroba niedokrwienna, jak i stenoza kanału kręgowego mogą dawać podobne objawy. Postawienie właściwej diagnozy jest niezwykle ważne, ponieważ determinuje sposób leczenia. Co więcej, im wcześniej znajdziemy przyczynę, tym większa szansa na poprawę stanu pacjenta bez konieczności przeprowadzenia operacji. Niestety zarówno w przypadku zaawansowanej stenozy kanału kręgowego, jak i znacznego zwężenia tętnic kończyn dolnych, jedynym rozwiązaniem jest zabieg chirurgiczny.

Diagnostyka przyczyny bólu nóg podczas chodzenia polega na wykonaniu badań obrazowych, o których przeczytacie w kolejnym rozdziale. Nie zawsze jednak dają one konkretną odpowiedź. Bardzo często spotykamy sytuacje, gdzie badania pokazują zarówno zmiany w tętnicach, jak i w kręgosłupie. Jeżeli objawy, które zgłasza pacjent, są niewielkie i mało charakterystyczne, postawienie diagnozy bywa trudne. W takiej sytuacji niezwykle ważna jest analiza objawów pacjenta, która może w znacznym stopniu przybliżyć źródło dolegliwości.

• Tak jak pisałam wcześniej, w przypadku stenozy objawy bólowe nóg mogą zaostrzać się nie tylko podczas chodzenia, ale także, gdy stoimy prosto bez ruchu. Dlatego w trakcie spaceru nie wystarczy zatrzymać się, aby pozbyć się bólu. Osoby ze stenozą kręgosłupa intuicyjnie ustawiają się w pochyleniu. Podczas zakupów często pacjent opiera się o wózek zakupowy lub stosuje laski i chodziki, co często nawet całkowicie znosi ból. W przypadku miażdżycy kończyn dolnych pozycja kręgosłupa nie wpływa na zmniejszenie lub zaostrzenie bólu. Dolegliwości ustępują po zatrzymaniu się, nawet kiedy pacjent stoi prosto. Nie ma potrzeby pochylenia się do przodu.
• Niektórzy pacjenci poza bólem nóg odczuwają także ból kręgosłupa lub dolegliwości promieniują od kręgosłupa w dół. W takiej sytuacji prawdopodobnie przyczyną jest stenoza. W przypadku choroby niedokrwiennej w początkowym etapie choroby dolegliwości zazwyczaj lokalizują się tylko w łydkach. Nie zawsze jednak objawy są tak oczywiste. W przypadku zajęcia tętnicy biodrowej ból może promieniować do biodra i uda.
• Znaczne zaburzenia siły mięśniowej kończyn dolnych wskazują raczej na stenozę. W przypadku choroby niedokrwiennej na pierwszy plan wysuwają się zaburzenia czucia, czyli mrowienie czy pieczenie, a osłabienie nóg jest dużo mniejsze niż w zaawansowanej stenozie.
• Znaczne zwężenie tętnicy powodują zaburzenia kolorytu skóry; zasinienie, zaczerwienienie czy rany, które w przypadku stenozy nie występują.
• W chorobie naczyń kończyn dolnych może pojawiać się uczucie palenia nóg w nocy, które w przypadku stenozy występuje rzadziej.
• Pomocne może okazać się także badanie pulsu na tętnicach, który jest osłabiony w chorobie niedokrwiennej.

Ból nóg podczas chodzenia- jakie badania wykonać?

Aby znaleźć przyczynę bólu kończyn dolnych podczas chodzenia, po pierwsze należy zgłosić się do lekarza. Diagnostyką tętnic zajmuje się chirurg naczyniowy lub angiolog. Podczas pierwszej wizyty lekarz wykona badanie kliniczne i zleci odpowiednie badania obrazowe. Przepływ w naczyniach oceniamy na podstawie USG Doppler. Dodatkowo możecie dostać skierowanie na nieco dokładniejsze badanie np. angio TK, IVUS, MRV lub CTV. W przypadku stwierdzenia zaburzenia drożności niezbędne są także badania krwi.

Jeżeli chirurg naczyniowy nie stwierdzi zwężeń w tętnicach, czas na badania kręgosłupa. W tym celu należy zwrócić się do ortopedy lub neurochirurga, którzy specjalizują się w schorzeniach kręgosłupa. W pierwszej kolejności lekarz przeprowadzi wywiad i wykona badanie kliniczne. Następnie zleci wykonanie badania MRI (rezonans magnetyczny), który pokaże stopień zwężenia kanału kręgowego. Dodatkowo konieczne może być wykonanie RTG lub TK. Jeżeli zmiany kręgosłupa nie są zaawansowane, lekarz może zlecić pacjentowi rehabilitację. W innym przypadku niezbędne może okazać się odbarczenie chirurgiczne z zastosowaniem stabilizacji danego segmentu kręgosłupa.