Staw rzepkowo-udowy jest głównym źródłem dolegliwości, które pojawiają się na przedniej stronie kolana. W Internecie spotkacie mnóstwo informacji na temat przyczyn bólu tego obszaru związanych z nieprawidłową pracą rzepki, czy biomechaniką całej kończyny dolnej. W czasie diagnostyki zazwyczaj skupiamy się na badaniach obrazowych, budowie rzepki i jej zachowaniu podczas ruchu. Szukamy wszelkich zaburzeń zarówno anatomicznych, jak i funkcjonalnych, które mogą wpływać na bóle rzepki. W dzisiejszym artykule chciałabym poruszyć inny bardzo ciekawy temat, a mianowicie możliwość wpływu zaburzeń krążenia w obrębie rzepki na dolegliwości tego rejonu. 

Ukrwienie rzepki

Rzepka to kość zaopatrzona w wiele naczyń, czyli bardzo bogato ukrwiona. Unaczynienie rzepki możecie prześledzić na powyższym schemacie. Naczynia dochodzące do rzepki pochodzą z tętnicy podkolanowej. Jeśli spojrzycie na powyższą rycinę, zauważycie, że jest to bardzo złożony system. Tworzy pewien obwód zamknięty, który możemy nazwać „kołem tętniczym”. Główne naczynia rzeki to: tętnice kolanowe przyśrodkowe górna i dolna, tętnice kolanowe boczna górna i dolna, oraz tętnica przednia piszczelowa. Istnieje także system naczyń, który zaopatruje rzekę od strony wewnętrznej, a także szerokie odprowadzenie żylne. Nie będę wchodzić bardzo dokładnie w anatomię. Chcę, abyście zdali sobie jednak sprawę, że unaczynienie rzepki jest bardzo rozbudowane, naczynia zaopatrują ją ze wszystkich stron.

Bóle rzepki a ukrwienie

W 2008r. Naslund i współ. przeprowadzili bardzo ciekawe badania. Sprawdzili przepływ w naczyniach rzepki w czasie biernego zgięcia kolana do 90 stopni. Ich praca pokazała, że zaburzenie przepływu występuje aż w przypadku 19 na 22 pacjentów, którzy na co dzień cierpią z powodu bólu przedniej strony kolana. Niestety badania zostały przeprowadzone na małej grupie badawczej. Nie spotkałam się także z innymi wartościowymi doniesieniami naukowymi na ten temat. Czy zatem czynnik związany z ukrwieniem ma znaczenie w kontekście bólu rzepki?

Żeby odpowiedzieć na to pytanie, zacznijmy od krótkiego wstępu. Bóle rzepki pochodzące z dysfunkcji stawu rzepkowo-udowego pojawiają się szczególnie często w czasie zgięcia kolana. Dolegliwości mogą wystąpić więc podczas przysiadu czy wchodzenia po schodach. Kolejnym bardzo często występującym objawem jest ból pojawiający się w czasie dłuższego siedzenia ze zgiętymi kolanami. Taka sytuacja utrudnia pacjentowi pracę biurową, a także jazdę samochodem. 

Większość lekarzy i fizjoterapeutów uważa, że ból stawu rzepkowo-udowego spowodowany jest głównie przez zaburzenia biomechaniczne, jakie prezentuje pacjent. Mówimy tu o nieprawidłowym torze, po którym podąża rzepka wpływającym na nadmierne jej przypieranie do strony bocznej. Zachowanie rzepki w czasie ruchu jest zależne od wielu czynników. Po pierwsze, budowa anatomiczna naszego kolana. Po drugie, stereotypy ruchowe np. uciekanie kolana do środka w czasie przysiadu, czy lądowania na „bardziej zgiętym” kolanie w czasie biegu. Pod uwagę bierzemy tu także biomechanikę bioder i stóp. Moglibyśmy bardzo długo pisać o aspektach biomechanicznych, ponieważ wszystko,  co dzieje się nad i pod stawem kolanowym, wpływa na jego pracę.

Autorzy badań, które przytoczyłam na początku rozdziału, wysnuli hipotezę. Wg. badaczy ból przedniej strony kolana jest związany jeszcze z jednym czynnikiem: zaburzonym ukrwieniem. Niestety pojawia się więcej pytań niż odpowiedzi. Po pierwsze, skąd biorą się zaburzenia ukrwienia np. w przypadku zdrowego młodego pacjenta? Przecież to właśnie młodzi ludzie bardzo cierpią z powodu bólu przedniej strony kolana. Z tematem tym zmierzył się Dr Rob Tarzwell: ” Wszystko jest zależne od uwarunkowań anatomicznych danej osoby”. W momencie zgięcia kolana część tętnic ma utrudnioną pracę, ich przepływ jest zamknięty. W takiej sytuacji inne tętnice przejmują funkcję. U niektórych pacjentów budowa tętnic i ich dokładne położenie może powodować, że nie są w stanie poradzić sobie z długotrwałym zgięciem. ” Hipoteza jest dość interesująca, może tłumaczyć wiele dolegliwości bólowych przedniej strony kolana.

Zauważmy również, że wielu pacjentów z bólem kolana reaguje pozytywnie na ćwiczenia. Różne formy ruchu powodują zmniejszenie dolegliwości. Może rzeczywiście zwiększone ukrwienie w czasie ćwiczeń powoduje lepszy przepływ w zablokowanych naczyniach? Co jeszcze może mieć wpływ na zmniejszony przepływ naczyń zaopatrujących rzepkę? Z pewnością różne schorzenia naczyń np. wszechobecna dziś miażdżyca. Uszkodzenia naczyń mogą być także powikłaniem pooperacyjnym lub pourazowym, co także może dawać nam trochę inne spojrzenie na dolegliwości tego obszaru u takich pacjentów.

Niestety temat ukrwienia i jego wpływ na ból rzepki nie jest do końca jasny. Elementy, które przedstawiłam w artykule, są pewnymi hipotezami. Wymagają jeszcze wielu badań naukowych. Mam nadzieję, że naukowcy pochylą się nad tym tematem i w przyszłości będziemy mogli leczyć pacjentów, u których problem jest wynikiem zaburzeń w ukrwieniu.