Skrócenie wędzidełka to dość częste zaburzenie, które najczęściej lekarze rozpoznają już u małych dzieci. Niejednokrotnie spotykam jednak osoby, które o dysfunkcji dowiadują się przypadkowo np. przy okazji diagnostyki bólów okolicy żuchwy i odcinka szyjnego. W dzisiejszym wpisie chciałabym pokazać Wam zależność pomiędzy różnymi dysfunkcjami narządu ruchu a niewłaściwą mobilnością języka spowodowaną skróceniem wędzidełka.

Skrócenie wędzidełka języka- charakterystyka

Zacznijmy od krótkiego wstępu. Wędzidełko języka to błona, która łączy dolną powierzchnię języka z dnem jamy ustnej. U większości niemowlaków jest ono bardzo cienkie i elastyczne, pozwala zatem na właściwy ruch języka, nie upośledzając jego mobilności. Niestety u kilku procent dzieci wędzidełko staje się pogrubiałe, co często wpływa na trudności w ssaniu piersi. Niektóre niemowlaki pomimo skrócenia wędzidełka, adaptują się jednak do ssania, niestety często robią to w nieprawidłowy sposób. Jeżeli problem nie zostanie wychwycony w dzieciństwie, kiedy dochodzi do rozwoju podstawowych funkcji tj.; jedzenie, mówienie, czy mechanizm oddychania, mogą pojawić się pewne zaburzenia, które mają wpływ na życie dorosłe pacjenta.

W mojej pracy zawodowej bardzo często testuje wędzidełko języka u osób dorosłych. Diagnostyka jest dość prosta i polega na obserwacji zachowania języka podczas ruchu szczęki. W czasie oceny prosimy pacjenta o otworzenie ust z utrzymaniem dociśnięcia języka do górnego podniebienia. W prawidłowych warunkach, kiedy wędzidełko jest elastyczne, podczas testu mamy możliwość otworzenia ust w 50% naszego naturalnego całościowego zakresu otwarcia. Jeżeli utrzymując język na górnym podniebieniu, otwarcie ust jest znacznie ograniczone, prawdopodobnie wędzidełko jest skrócone. W czasie badania wykonujemy także inne testy, które pokazują, jak zachowuje się język w czasie podstawowych czynności. Oceniamy ustawienie języka podczas przełykania i mówienia. Warto wiedzieć, że niejednokrotnie do postawienia właściwej diagnozy potrzebujemy współpracy różnych specjalistów: fizjoterapeuty, logopedy i laryngologa.

Skrócenie wędzidełka języka- jakie wpływa na narząd ruchu?

Warto wiedzieć, że skrócenie wędzidełka języka może wpływać nie tylko na pracę języka podczas jedzenia czy mówienia, ale także na jego nieprawidłowe ustawienie w spoczynku. Warto wiedzieć, że kiedy nasze usta są zamknięte, środkowy i przedni obszar języka powinien dotykać do podniebienia twardego (czyli miejsca tuż za górnymi siekaczami). Niestety w przypadku skrócenia wędzidełka, pozycja spoczynkowa może być nieprawidłowa, a język opada na dolną część jamy ustnej. Z tego powodu niektóre osoby często uchylają delikatnie usta w spoczynku, a nawet śpią z otwartą buzią. Niestety większość z nas nie zdaje sobie sprawy, jak duże konsekwencje może nieść za sobą taka dysfunkcja.

Uchylanie ust w spoczynku powoduje, że człowiek oddycha ustami, a w mniejszym stopniu angażuje nos, co ma bardzo niekorzystny wpływ na nasz organizm. Kiedy usta są zamknięte, a powietrze nabieramy nosem, częściej oddychamy torem przeponowym (brzusznym), co pozwala naszemu organizmowi na lepszą regenerację i uspokojenie, wpływa na zmniejszenie częstotliwości skurczów serca i oddechu, poprawia pracę żołądka, jelit i innych narządów wewnętrznych. Kiedy oddychamy ustami, częściej wykorzystujemy tor piersiowy, co wywołuje reakcję charakterystyczną dla stresu i wysiłku. W takiej sytuacji pojawia się zwiększenie częstotliwości skurczów serca i oddechu, a także dochodzi do aktywacji dodatkowych mięśni oddechowym. W związku z powyższym częste oddychanie ustami może wpływać na pojawienie się nadmiernych napięć mięśniowych w klatce piersiowej, szyi i plecach.

Niestety to nie koniec. Badania pokazują, że u dzieci oddychających może pojawić się zmiana budowy podniebienia (zwiększenia jego powierzchni). Co więcej, dochodzi do nieprawidłowego ustawienie żuchwy w kierunku tylno-dolnym. W konsekwencji mogą pojawić się dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego, o których przeczytacie w moim poprzednim artykule. Idąc dalej, nieprawidłowe ustawienie żuchwy ma wpływa na kolejne elementy narządu ruchu. Pacjent wysuwa głowę do przodu, ustawiając ją w tzw. protrakcji. Niejednokrotnie przyjmuje także pozycję zgarbioną, wysuwając barki do przodu. Skrócenie wędzidełka ma zatem wpływ na budowę jamy ustnej i postawę naszego ciała.

Warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden mechanizm. Skrócenie wędzidełka ma także wpływ na zachowanie języka podczas jedzenia czy picia. Jeżeli język nie ma możliwości na prawidłowy docisk do górnego podniebienia, w czasie przełykania może kierować się w stronę przednich zębów. Jest to jeden z mechanizmów doprowadzających do pojawiania się przerwy pomiędzy zębami. Co więcej, pacjent ze skróconym wędzidełkiem podczas połykania może kompensować nieprawidłową pracę języka, angażując wargi.

Co zrobić, gdy wędzidełko języka jest skrócone?

Skrócenie wędzidełka powinniśmy zdiagnozować we wczesnym dzieciństwie. U niemowlaków zabieg jego przecięcia jest bezbolesny i prosty, dlatego często przeprowadzany jest w pierwszych tygodniach po narodzinach. U niektórych skrócenie wykrywamy w późniejszych latach, kiedy dziecko zaczyna nieprawidłowo wymawiać niektóre głoski. Niektórzy rodzice zgłaszają się także do specjalisty, kiedy zauważają otwarcie ust u dziecka podczas snu. W takiej sytuacji warto omówić problem z logopedą, laryngologiem lub dentystą i w razie konieczności rozważyć zabieg.

W przypadku osób dorosłych skrócenie wędzidełka najczęściej wykrywamy w czasie diagnostyki dolegliwości stawu skroniowo-żuchwowego. Niejednokrotnie także przy okazji oceny odcinka szyjnego lub różnego rodzaju problemach laryngologicznych. Decyzja o leczeniu zależy od oceny zaburzeń, jakie obserwujemy u pacjenta. U niektórych osób lekarze zalecają zabieg, który nawet w późniejszym wieku jest działaniem szybkim i bezpiecznym. Warto pamiętać, że zarówno przed, jaki i po przecięciu wędzidełka pacjent powinien wykonywać specjalistyczne ćwiczenia. Dzięki nim możemy pracować nad prawidłowym ustawieniem języka w spoczynku, podczas przełykania i mówienia. Dodatkowo wprowadzamy także ćwiczenia poprawiające postawę, a w razie potrzeby zalecamy także wizytę u logopedy. Jeżeli w wyniku skrócenia wędzidełka pacjent prezentuje nieprawidłowy mechanizm oddychania lub pojawiają się dolegliwości stawu skroniowo-żuchwowego, nasze działania obejmują różnorodne techniki skierowane na konkretne dysfunkcje.

Pamiętajmy zatem, aby poprosić o ocenę wędzidełka języka u dziecka po narodzinach lub w pierwszych miesiącach życia. Wczesne wykrycie dysfunkcji pozwoli na uniknięcie różnorodnych problemów zdrowotnych w przyszłości. Na szczęście specjaliści coraz częściej zwracają uwagę na ten problem. Zarówno podczas pobytu w szpitalu po narodzinach dziecka, jak i w czasie pierwszych wizyt u lekarza, specjaliści zwracają uwagę na ten problem.