Tężyczka jest dość „podstępna”. Z powodu niespecyficznych objawów trudno ją zdiagnozować. Co więcej, wciąż wielu lekarzy ma wiedzę tylko na temat jej cięższej postaci (tężyczka jawna). Dużo trudniej wykryć postać lżejszą, tężyczkę utajoną. Główny jej objaw to mrowienia i skurcze różnych rejonów ciała, dlatego mogłoby się wydawać, że to schorzenie typowo neurologiczne. Oczywiście symptomy dotyczą głównie układu nerwowego, ale przyczyny mogą być związane z układem hormonalnym, trawiennym, oddechowym, a nawet problemami natury psychicznej, o czym wspomina na swoich wykładach psychoterapeutka Cecylia Bieganowska.
Tężyczka – charakterystyka
Tężyczka to zespół objawów, gdzie dochodzi do tzw. wzmożonej pobudliwości nerwowo-mięśniowej. Mówiąc inaczej, nasz układ nerwowy odpowiada mocniej i szybciej na bodźce, albo odpowiada na bodźce, na które nie powinien. Przyczyną zaburzenia jest obniżenie stężenia jonów wapnia, magnezu i/lub witaminy D w przestrzeni międzykomórkowej.
Zazwyczaj nikogo nie dziwi związek tężyczki z magnezem, który wpływa na funkcjonowanie układu nerwowo-mięśniowego. Z wapniem jest inaczej, kojarzymy go głównie z układem kostnym. Wbrew pozorom pierwiastek ten ma także ogromny wpływ na układ nerwowy, jest niezbędny do prawidłowego przenoszenia impulsów, a tym samym wpływa na jego pobudliwość. Dodatkowo warto wspomnieć o witaminie D, także często wymienianej w kontekście tężyczki. Jej brak wpływa na nieprawidłowe wchłanianie magnezu.
Pojawienie się objawów tężyczki może być związane również z zaburzeniem równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. To trudne pojęcie oznacza stan optymalnego stężenia jonów wodoru w ustroju. Do zaburzeń równowagi może dojść w przebiegu chorób związanych z nerkami oraz płucami. Szczególnie znaczenie w kontekście tężyczki mają zaburzenia doprowadzające do tzw. hiperwentylacji, czyli nadmiernego oddychania.
Tężyczka występuje pod dwoma postaciami. Pierwszy z nich to dużo bardziej niebezpieczna tzw. tężyczka jawna. Ze względu na swój bezpośredni związek z niedoborem wapnia, często zwana także hipokalcemiczną. Zazwyczaj jej przyczyna jest związana z innymi poważnymi chorobami organizmu, na szczęście występuje stosunkowo rzadko. Charakteryzuje się napadami bolesnych skurczy poprzedzonymi drętwieniem okolic palców rąk i ust. Na początku ataku dochodzi do silnego napięcia kciuka, następnie napięcie pojawia się w mięśniach twarzy. Kolejny etap to przykurcz mięśni kończyn. Pacjent może także stracić przytomność, a nawet mogą pojawić się drgawki przypominające padaczkę. Niebezpieczne jest także pojawiający się skurczu mięśni głośni, co w bezpośredni sposób zagraża życiu.
Drugi rodzaj to tzw. tężyczka utajona, związana głównie z niedoborem magnezu. Objawy są tu bardzo niespecyficzne, często mało dokuczliwe i wręcz bagatelizowane przez lekarzy. Tężyczka wtórna to bardzo często spotykana postać. Z moich obserwacji wynika, że cierpi na nią coraz więcej pacjentów, a statystyki z pewnością będą rosły.
Tężyczka – przyczyny
Zauważmy, że tężyczka jest spowodowana niedoborami mikroelementów i zaburzeniami równowagi kwasowo- zasadowej, dlatego do pojawienia się objawów tężyczki mogą przyczynić się różnorodne choroby. Do najczęstszych zaliczamy:
– choroby tarczycy i przytarczyc wywołujące zaburzenia w wydzielaniu kalcytoniny i parathormonu hormonów utrzymujących równowagę wapniową organizmu
– zespół złego wchłaniania w przebiegu chronicznych biegunek lub wymiotów
– celiakia, czyli tzw. nietolerancji glutenu, w wyniku której dochodzi do zaburzeń wchłaniania min. wapnia
– przewlekłe stosowanie leków moczopędnych
-KPU, czyli zaburzenie metabolizmu hemu
–nerkowa kwasica cewkowa prowadząca do zachwiania równowagi kwasowo-zasadowej organizmu i powstania kwasicy
–hiperaldosteronizm powodujący zwiększoną ilość aldosteronu, co w konsekwencji prowadzi do wzrostu pH krwi
–hiperwentylacja psychiczna występująca najczęściej w zaburzeniach o podłożu lękowym, w czasie intensywnego oddychania dochodzi do zachwiania równowagi kwasowo-zasadowej (tzw. zasadowicy)
-inne problemy natury psychicznej, tężyczka występuje szczególnie często u osób młodych przepracowanych, zestresowanych, skłonnych do depresji, nieodpornych na sytuacje stresowe. Ich układ nerwowy jest przeciążony, zużywa zbyt dużo mikroelementów
–astma oskrzelowa powodująca zaburzenia oddychania i w konsekwencji zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej
-cukrzyca
Tężyczka – objawy
Nie jest problemem określenie przyczyny czy nawet leczenie tężyczki. Największą trudnością jest jej zdiagnozowanie. Nie chodzi tu o brak narzędzi diagnostycznych, raczej o fakt, że lekarze często nie znają tężyczki. Zazwyczaj, kiedy nie mogą znaleźć przyczyny pojawiających się parastezji, wysyłają pacjentów do psychiatrów, którzy także szukają zaburzeń tylko w sferze psychiki.Tężyczka często jest mylona także z fibromialgią, o której przeczytacie w moim kolejnym artykule.
Do objawów tężyczki zaliczamy:
parestezje– czyli tzw. zaburzenia czucia np. drętwienia, mrowienia, głównie dłoni i stóp
skurcze– to jeden z najbardziej charakterystycznych objawów, występują zarówno w kończynach górnych, jak i dolnych, najczęściej jednak pojawiają się w łydkach i stopach. Charakterystyczne mogą być także skurcze głośni
drgawki– częste, krótkotrwałe, mogą lokalizować się tylko po jednej stronie ciała, zazwyczaj obejmują jednak różne partie
ogólne osłabienie i zmęczenie– mogą zdarzać się nawet zasłabnięcia
bóle i zawroty głowy
zwiększone napięcie mięśniowe
bóle kręgosłupa
nadmierna potliwość
objawy natury psychicznej– często tężyczka mylona jest z depresją i innymi chorobami psychicznymi, w przebiegu tężyczki może wystąpić lęk i bezsenność, ataki paniki, osłabienie koncentracji i uwagi, problemy z pamięcią, rozdrażnienie, ataki hiperwentylacyjne (szybkiego oddychania o podłożu lękowym), wady wymowy
objawy wegetatywne– przyspieszona akcja serca, bóle opasające klatkę piersiowa, kolki
zasinienie kończyn
uczucie ucisku w nadbrzuszu
uczucie ciała obcego w gardle
nadpobudliwość układu nerwowego
Dla przykładu odniosę się do nadpobudliwości, która obserwuje w gabinecie, w czasie leczenia pacjentów. Zazwyczaj, zanim zostanie postawiona prawidłowa diagnoza, pacjenci z tężyczką trafiają do lekarzy wielu specjalności. Dzieje się tak głównie ze względu na złożoność objawów, które dotyczą wielu narządów. Mrowienia, które występują najczęściej w kończynach, często mylnie naprowadzają lekarzy na diagnozę schorzenia kręgosłupa lub ucisku nerwu obwodowego. Pacjenci zazwyczaj trafiają wtedy na zabiegi fizykoterapeutyczne czy manualne…. i tu zaczyna się problem. Często wszelkie działania powodują pogorszenie objawów. Pacjent po zabiegu czuje, że jego drętwienia zwiększają się, często pojawia się dodatkowo ból promieniujący w różne regiony ciała. Dzieje się tak, ponieważ układ nerwowy jest nadpobudliwy, reaguje ze wzmożoną siłą na delikatne bodźce.
Nadwrażliwość w czasie rehabilitacji
Praca manualna z pacjentem z tężyczką jest trudna. Nadwrażliwość na bodźce powoduje, że terapia musi być delikatna. W wielu przypadkach mocne techniki tkanek miękkich są po pierwsze trudne do zniesienia w czasie samej terapii, dodatkowo pacjent czuje znaczne zaostrzenie objawów po zabiegu. Podczas terapii pacjent może czuć także tzw. ból przeniesiony, co oznacza, że przy ucisku czy dotyku jeden części ciała odczuwamy dolegliwości zupełnie w innym rejonie. Bardzo często spotykamy także pacjentów, u których tężyczka współistnieje ze schorzeniem kręgosłupa, co zupełnie utrudnia diagnozę.
Objawy w czasie badania lekarskiego:
Pacjent z podejrzeniem tężyczki powinien trafić do neurologa, który w czasie badania jest w stanie zauważyć kilka niepokojących objawów:
– wygórowanie odruchów ścięgnistych – oznacza, że podczas uderzenia młoteczkiem np. w kolano reakcja będzie dużo mocniejsza
– objaw Chwostka– uderzenie młoteczkiem w mięsień żwacz powoduje gwałtowne skurcze mięśni mimicznych twarzy, świadczy wzmożonej pobudliwości nerwu twarzowego
– objaw Trousssea- w czasie badania lekarz zaciska mankiet na ramieniu pacjenta. Niedokrwienie spowoduje zbliżenie palców dłoni w tzw. rękę położnika.
Tężyczka- diagnostyka
Tężyczkę diagnozuje się w tzw. próbie tężyczkowej (inaczej zwanej próbą ischemiczną). W czasie badania lekarz zakłada opaskę uciskową na ramieniu i wprowadza igle w pierwszy mięsień międzykostny. W czasie badania pacjent oddycha głęboko, po kilku minutach mankiet jest zdejmowany, a lekarz obserwuje wyładowania na ekranie oscyloskopu.
W sytuacji, gdy próba tężyczkowa wychodzi pozytywnie, należy po pierwsze wykluczyć choroby, które mogą ją wywoływać. Po drugie, należy wykonać badania określające poziom mikroelementów tj. magnez, wapń i potas. Powszechnie wykonuje się badania z surowicy krwi, które nie dają wartościowych wyników. Najlepszą metodą jest pomiar pierwiastków zjonizowanych w surowicy krwi
Jeśli podejrzewacie u siebie tężyczkę, zgłoście się do neurologa, starajcie się znaleźć lekarza, który specjalizuje się w jej leczeniu.
9 odpowiedzi
Witam,
Czy tężyczka może powodować silne unerwienie w lędźwiach (dolne partie).
Witam,
Co ma Pan na myśli mówiąc silne unerwienie?
Próba teżyczkowa, wizyta u neurologa, zlecone badania i ponownie wizyta. Czyli dwa razy neurolog a jeszcze czasem każe badania uzupełnić o inne. Tu chorobliwe jest zachowanie lekarza dojacego pacjenta z kasy. Po próbie pacjent powinien dostać zlecenie na badania i dopiero mając badań komplet powinien iść na wizytę.
czy mogłaby Pani polecić mi jakiegoś dobrego neurologa w Warszawie specjalizującego się w leczeniu tężyczki utajonej ? Pozdrawiam
dr Toruńska, bardzo dobra specjalistka
Pozdrawiam
Cierpię z powodu tężyczki już 10 lat. Niestety w małym miasteczku trudno znaleźć lekarza który zna tą chorobę muszę jeździć do Warszawy. Znacie kogoś niedaleko Suwalk?
Do dr. Toruńskiej można umówić się na wizytę zdalną..
Czy mogę chodzić na rehabilitację kręgosłupa jeśli wykryto u mnie tężyczkę?
Oczywiście, warto poinformować fizjoterapeutę o chorobie, stopniowo zwiększać bodźce i nie wprowadzać „mocnych terapii na początku. Nie każdy pacjent ma dużą nadwrażliwość na bodźce.