Zmiany zwyrodnieniowe stawów palców to problem większości Polaków po 50-60 roku życia. Jakie są ich przyczyny? Na pewno czynniki genetyczne, urazy, ale także różnorodne czynniki związane z ogólnym zdrowiem. Zachęcam do zapoznania się z moim wcześniejszym artykułem, dokładnie opisującym to schorzenie.

Leczenie zwyrodnień stawów palców obejmuje różnorodne działania zarówno po stronie lekarza, jak i fizjoterapeuty. Uszkodzenia, do jakich dochodzi z wiekiem w chrząstce stawowej, są trwałe. Na szczęście możemy wprowadzić wiele różnorodnych działań, które pozwolą pozbyć się bólu. Celem zabiegów rehabilitacyjnych jest przywrócenie funkcji stawu, ponieważ to właśnie ograniczenie zakresu ruchu jest główną przyczyną dolegliwości. Bardzo ważne jest także zadbanie o ogólne zdrowie, dietę, poziom cukru i lipidów we krwi.

Jeżeli zauważacie pewne problemy z palcami; opuchnięcie, ograniczenie ruchomości, ból, warto jak najszybciej zgłosić się do lekarza, który przeprowadzi badanie kliniczne. Następnie oceni, czy jest potrzeba wykonania badań dodatkowych tj. badania obrazowe, ale także badań krwi. U części pacjentów warto wykluczyć także dnę moczanową, czy choroby reumatoidalne. Jeżeli lekarz postawi diagnozę zmian zwyrodnieniowych, może skierować pacjenta na rehabilitację. Na pierwszą wizytę u fizjoterapeuty warto przynieść aktualne zdjęcie rentgenowskie i wszelkie inne wyniki badań.

Leczenie zwyrodnień stawów palców obejmuje:

Działania przeciwzapalne

Zazwyczaj wydaje nam się, że poziom bólu jest proporcjonalny do poziomu uszkodzenia chrząstki. Niestety medycyna nie jest tak prosta, a mniejsze zmiany mogą powodować równie dotkliwy ból, jak te zaawansowane. Nie wchodząc dalej w szczegóły, zarówno w przypadku mniejszych, jak i większych zmian może pojawić się duży stan zapalny i znaczny ból. Zaostrzenia dolegliwości może zdarzać się okresowo np. tylko po przeciążeniu stawu. W trudniejszych przypadkach dolegliwości mogą utrzymywać się nawet przez wiele miesięcy bez przerwy. 

Głównym zadaniem leczenia zachowawczego jest zmniejszenie stanu zapalnego i bólu. Tak naprawdę każdy rehabilitant i lekarz stosuje inne sposoby. Przyjrzyjmy się teraz kilku z nim:

• Całodniowe unieruchomienie palca w sytuacji dużego bólu

Jeśli odczuwamy bardzo duży ból palca, warto zastosować kilkudniowe całkowite jego unieruchomienie. Niektórzy pacjenci używają do tego zwykłego bandaża, który dodatkowo można nasączyć środkiem przeciwzapalnym. Na rynku mamy dostępne także specjalne ortezy, utrzymujące staw nieruchomo. Niestety najczęściej ustawiają one nasz palec w pełnym wyproście, co nie jest właściwe. W wyniku stanu zapalnego palec zazwyczaj jest lekko przykurczony w zgięciu. Nie powinniśmy go na siłę rozprostowywać. Lepsza w takiej sytuacji może okazać się orteza miękka bez usztywnień. Kilkudniowe unieruchomienie może pomóc w szybszym pozbyciu się stanu zapalnego bez znacznego osłabienia palca. Oczywiście całodniowe stosowanie ortezy usztywniającej przez wiele tygodni czy miesięcy jest niewskazane.

• Unieruchomienie palca na noc

Zupełnie inaczej podejdziemy do pacjenta, którego problem jest przewlekły. Mówimy tu o sytuacji, gdzie zmiany rozwijają się już dość długo, staw zazwyczaj jest lekko przykurczony i ból jest wciąż na tym samym średnim poziomie. Badania pokazały, że zastosowanie ortezy usztywniającej paliczek w wyproście na noc u takich pacjentów powoduje ograniczenie dolegliwości bólowych, a także w niewielkim stopniu poprawia ruchomość stawu. Zaleca się stosowanie ortezy zakładanej na noc przez okres około 3 miesięcy, nie dłużej.

• Ciepło

Zmiany zwyrodnieniowe zazwyczaj lubią ciepło. Słowo ZAZWYCZAJ jest tu bardzo ważne, ponieważ niewielki procent osób będzie preferował zimno. Najczęściej różnorodne formy rozgrzewania stawu powodują zmniejszenie dolegliwości bólowych i rozluźnienie napiętych mięśni ręki. Szczególnie działanie te jest korzystne u osób z bólem przewlekłym, trwającym wiele miesięcy czy nawet lat. U pacjentów z objawami ostrymi nie zawsze ciepło pomaga, szczególnie jeśli staw jest bardzo obrzęknięty i ucieplony. Warto obserwować reakcje na zastosowany bodziec. Można zacząć nawet od kilkuminutowego okładu i ocenić sytuacje. W warunkach domowych możemy wykorzystać hot/coldpack, czyli specjalną torebkę wypełnioną żelem lub termofor.

• Ostrzyknięcie stawu międzypaliczkowego

Jeśli wszystkie inne możliwości zawiodą, lekarz może zaproponować nam ostrzyknięcie stawu lekiem sterydowym Jednym z popularniejszych jest Diprofos. Zadaniem leku jest ograniczenie stanu zapalnego i zmniejszenie dolegliwości bólowych. Niezwykle ważne jest jednak, aby nie stosować ich zbyt często, ponieważ nadużywanie może prowadzić do osłabienia tkanek.

Zabiegi przywracające ruchomość stawu

Jak już wiemy, zwyrodnienie stawu międzypaliczkowego powoduje ograniczenie jego ruchomości, dlatego w czasie rehabilitacji staramy się przywrócić zakres ruchu w jak największym zakresie. Niestety w przypadku zaawansowanych zmian jest to zadanie dużo trudniejsze. Najlepsze rezultaty osiągniemy, jeśli rehabilitację rozpoczniemy stosunkowo szybko. Co więcej, nie powinniśmy pracować nad zakresem w fazie ostrej, czyli w momencie dużego bólu i obrzęku. 

Najlepszym sposobem pracy nad ruchomością stawów międzypaliczkowych jest terapia manualna, czyli wszelkie działania, które wykonuje swoimi rękami fizjoterapeuta. Obecnie na rynku mamy dostępne wiele różnorodnych metod pracy. Oprócz tzw. technik stawowych, które jak sama nazwa wskazuje, skierowane są bezpośrednio na stawy, warto wprowadzać także techniki tkanek miękkich.

Ćwiczenia

Na rynku mamy dostępne różnorodne urządzenia, które pomagają nam w ćwiczeniach stawów międzypaliczkowych. Zazwyczaj w każdym sklepie rehabilitacyjnym znajdziemy piłeczki i inne przyrządy do ściskania. Nie do końca jestem zwolenniczką tego typu przyrządów. Oczywiście mogą być one pewnym urozmaiceniem, ale nie mogą być podstawą ćwiczeń. Ich głównym zadaniem jest wzmocnienie zginaczy palców. Zauważmy, że większość naszych codziennych czynności aktywuje zginacze. Kiedy trzymamy kubek z kawą, myjemy zęby, piszemy na klawiaturze. Zwyrodnienia stawów palców powodują, że nasze palce także ustawiają się w lekkim przykurczu zgięciowym. Dlatego ważne jest, abyśmy naszą rękę otwierali i ćwiczyli mięśni przeciwstawne, czyli prostowniki.

Co więcej, zawsze podkreślam, że ćwiczenia, które wprowadzacie, nie mogą prowokować dolegliwości. Wykonywanie ćwiczeń z bólem może doprowadzić do większego podrażnienia stawu, stanu zapalnego i oczywiście bólu.

Leczenie zwyrodnień stawów palców a fizykoterapia

Zapewne niektórzy z Was mieli już okazję uczestniczyć w zabiegach rehabilitacyjnych np. ramach nfz. Możliwe, że korzystaliście z zabiegów fizykoterapeutycznych tj. pole magnetyczne, laser, Solux czy krioterapię. Tego typu zabiegi mogą być pewnym dopełnieniem terapii, nie powinny być jednak jedyną formą leczenia. Leczenie zwyrodnień stawów palców wymaga bezpośredniej pracy z fizjoterapeutą, a także odpowiednio dobranych ćwiczeń.