Jak rozpoznać bóle wzrostowe?
Bóle wzrostowe dotykają nawet 30% dzieci i młodzieży. Warto zatem wiedzieć, jak je rozpoznać i różnicować z innymi chorobami narządu ruchu. Niestety nie istnieje żadne obiektywne badanie, które może potwierdzić występowanie bólów wzrostowych. Diagnozę stawiamy na podstawie charakterystycznych objawów i wykluczenia innych przyczyn dolegliwości. Jedną z podstawowych cech takiego bólu jest jego zmienne natężenie w czasie dnia. Najczęściej nasilenie dolegliwości obserwujemy wieczorem i w nocy. Nawet jeśli objawy są bardzo silne w drugiej połowie dnia, po przebudzeniu ustępują. Niestety intensywne uprawianie sportu może spowodować ich zaostrzenie w porze wieczornej.
Bóle wzrostowe mogą pojawiać się u młodszych dzieci w wieku 3-4 lat. Zazwyczaj występują jednak trochę później w wieku 8-12 lat. Dawniej uważano, że do ich nasilenia dochodzi najczęściej w czasie skoku wzrostowego. Jest to oczywiście moment, w którym narząd ruchu dziecka jest wyjątkowo narażony na pojawienie się pewnych przeciążeń i chorób. Wiele badań pokazuje jednak, że bóle wzrostowe występują równie często poza okresem skoku wzrostowego.
Przypadek każdego dziecka jest inny, każdy młody człowiek doświadcza bólu wzrostowego w nieco odmienny sposób. U niektórych pojawiają się one rzadko, okresowo szczególnie w czasie zwiększonej aktywności fizycznej. U innych są naprawdę intensywne i trwają przez wiele miesięcy. Rzadko spotykamy jednak sytuacje, gdzie dolegliwości są stałe każdego dnia.
Bóle wzrostowe różnią się także intensywnością. U większości dzieci ich nasilenie jest umiarkowane. Możemy jednak spotkać sytuacje, gdzie dolegliwości są tak silne, że wybudzają młodego człowieka ze snu. Warto także wiedzieć, że bóle wzrostowe najczęściej obejmują duże obszary mięśni. Bardzo często dzieci skarżą się na ból przedniej część ud i tylnej części podudzia. Zazwyczaj dolegliwości nie obejmują wybiórczo okolic stawów. Co ciekawe, w większości przypadków objawy pojawiają się jednocześnie w obu kończynach dolnych. Pomimo że zjawisko bólu wzrostowego jest dość skomplikowane, a temat wciąż jest badany, wiemy, że nie mamy tu do czynienia z reakcją zapalną. Ból wzrostowy nie powoduje zatem obrzęków stawów i mięśni, ich ocieplenia, czy ograniczenia ruchomości.
Bóle wzrostowe- przyczyny
Istnieje kilka hipotez, które tłumaczą zjawisko bólu wzrostowego, niestety potrzebujemy jeszcze wielu badań, aby w pełni określić to zjawisko. Pierwsza teoria dotyczy nierównomiernego wzrostu struktur narządu ruchu. Faktem jest, że kości rosną nieco szybciej niż tkanki miękkie, czyli ścięgna i mięśnie. W związku z tym u niektórych dzieci może dochodzić do pewnych naprężeń w okolicy kości. Taka sytuacja powoduje podrażnienie chrząstek wzrostowych i może wywoływać ból. Co ciekawe, okazuje się, że bóle wzrostowe częściej występują u dzieci, które mają mniejszą wytrzymałość tkanki kostnej.
Warto wiedzieć, że w przypadku dzieci istnieje wiele schorzeń, które mają związek z podrażnieniem i pojawieniem się stanu zapalnego w okolicach chrząstek wzrostowych i jąder kostnienia. Są to jednak odrębne choroby i nie możemy zaliczyć ich do charakterystycznych bólów wzrostowych. Najczęstsze tego typu problemy spotykamy w obrębie guzowatości kości piszczelowej (choroba Osgood-Schlaterra), guzie kości piętowej (choroba Haglunda), trzonach kręgów (choroba Scheuermenna). W przypadku tego typu schorzeń ból jest miejscowy, lokalizuje się w okolicy danego fragmentu kostnego. Bóle wzrostowe są bardziej rozlane i dotyczą większych obszarów mięśniowych.
Badania wykazały, że dzieci, które cierpią z powodu bólów wzrostowych, mają mniejszy próg odczuwania bólu. Może to wskazywać na pewną nadreaktywność bólową, która pojawia się w okresie wzrostu. Przyczyną takich reakcji są m.in. zmiany hormonalne, jakie zachodzą w organizmie w okresie wzrostu. Nie bez znaczenia są tu także zaburzenia gospodarki elektrolitowej oraz niedobory witamin (głównie witaminy D).
Okazuje się, że bóle wzrostowe występują częściej u dzieci, które otrzymały mniej punktów w skali Apgar np. z mniejszą masę urodzeniową. Nie bez znaczenia jest tu także starszy wiek matki. Bóle wzrostowe pojawiają się częściej u dzieci, które krócej były karmione piersią. Niektóre badania wskazują, że ich występowanie ma także związek z wadami postawy, szczególnie w przypadku występowania koślawości kolan i stopy płasko-koślawej. Szczególnie narażone na bóle wzrostowe są także dzieci z hipermobilnością stawów. Podejrzewa się także, że ich występowanie ma związek z czynnikami genetycznymi i psychologicznymi.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Bóle wzrostowe to przejściowe i niegroźne dolegliwości. Nie możemy jednak zapominać, że w okresie wzrostu młodego człowieka może pojawić się wiele chorób i schorzeń, które są mylnie diagnozowane jako przejściowe bóle wzrostowe. Kiedy warto zgłosić się zatem do lekarza?
Z pewnością powinniśmy reagować na sytuacje, kiedy ból kończyn dolnych nie zmienia swojego nasilenia w ciągu dnia, jest tak samo intensywny rano i w nocy. Wizyta u specjalisty jest także niezbędna, jeżeli dolegliwości pojawiają się nie tylko w kończynach dolnych, ale także w górnej części ciała. Pamiętajmy, że bóle wzrostowe obejmują większe obszary kończyn dolnych, nie są miejscowe, najczęściej występują obustronnie i nie lokalizują się w okolicach stawów. Jeżeli dziecko skarży się na ból konkretnego obszaru np. kolana, zazwyczaj przyczyna dolegliwości jest inna.
Tak jak pisałam wcześniej, ból wzrostowy nie powoduje obrzęku, ucieplenia i ograniczenia ruchomości stawów. Tego typu dolegliwości zawsze powinny nas zaniepokoić. Wizyta u lekarza jest także konieczna, jeżeli bólom nóg towarzyszą jakiekolwiek inne objawy związane z ogólnym zdrowiem. Wiele chorób układowych wywołuje bóle mięśni i stawów. Zwróćcie uwagę zatem na wszelkie objawy, jakie występują u dziecka. Ból mięśni może pojawiać się równocześnie z gorączką, brakiem apetytu, utratą wagi, objawami neurologicznymi, czy ogólnym zmęczeniem. Wszelki tego typu objawy zawsze powinniście skonsultować z lekarzem.
4 odpowiedzi
Witam, mój 15letni syn ma bóle wzrostowe, ale po przeczytaniu Pani artykułu zastanawiam sie, czy nie jest hipermobilny. Gdzie mozemy sie zglosic do Pani?
https://fizjomind.pl/zarezerwuj/
Witam czy u 14 latka ból barku może być spowodowany bólem wzrostowym.Dodam ze syn nie miał żadnego urazu a od 3 dni ból się nasila a wręcz czasem doprowadza go do płaczu-w nocy spać nie może .pozdrawiam i dziękuję za każdą pomoc
Jeżeli ból jest miejscowy, zalecam jak najszybciej skontaktować się z ortopedą. Bóle wzrostowe lokalizują się raczej na pewnych obszarach mięśniowych.
pozdrawiam
Ewelina Prekiel