W czasie wypadku komunikacyjnego często występuje gwałtowne szarpnięcie głową. W takiej sytuacji może dojść do urazu odcinka szyjnego, uszkodzenia więzadeł kręgosłupa i niestabilności dwóch pierwszych kręgów powodującej wiele różnorodnych objawów. Główny z nich to silne, trudne w leczeniu bóle głowy, szczególnie w okolicy potylicy.
Jaki jest mechanizm tego zjawiska? Skąd pochodzą bóle głowy po wypadku? Postaram się odpowiedzieć na to pytanie w dzisiejszym artykule.

Kręgosłup a naczyniowe bóle głowy

Bóle głowy po wypadku mogą mieć zapewne około kilkudziesięciu różnych przyczyn. Wiele z nich ma związek z zaburzeniami o charakterze naczyniowym, co jak sama nazwa wskazuje, oznacza niedrożności lub zablokowania naczynia dostarczającego krew. Przednia część mózgu zaopatrzona jest przez dwie tętnice szyjne, tylna przez dwie kręgowe. Wszelkie zaburzenia w naczyniach mogą wpływać na brak odpowiedniej ilości tlenu i substancji odżywczych. W konsekwencji mogą wywoływać szereg objawów, a w tym bóle głowy. Patrząc ogólnie na całą populację, 90 proc. przypadków zablokowania przepływu jest związana z odkładaniem się w świetle naczyń blaszek miażdżycowych. Niewątpliwie miażdżyca to główny problem, my skupimy się jednak na innej z przyczyn związanej bezpośrednio z kręgosłupem szyjnym tzw. niestabilności czaszkowo-szyjnej.

Zależność pomiędzy odcinkiem szyjnym a tętnicami kręgowymi wynika bezsprzecznie z anatomii. Możemy powiedzieć, że tętnica kręgowa „biegnie w kręgach”. Zaczynając od 6 kręgu szyjnego, podąża po bocznej stronie kręgosłupa w tzw. wyrostkach poprzecznych. Biegnie do góry, aż do pierwszego kręgu szyjnego, gdzie zagina się, podążając do tyłu w kierunku tylnej części mózgu. Warto obejrzeć poniższy filmik bardzo dobrze obrazujący położenie tętnic mózgu.
(Tętnica kręgowa z ang. vertabral artery)

Tętnice kręgowe zaopatrują w krew 4 główne obszary mózgu:
– Górną część rdzenia kręgowego;
– Móżdżek (główny narząd równowagi i kontroli motorycznej);
– Płat potyliczny mózgu (odpowiedzialny m.in. za wzrok);
– Pień mózgu (podstawa mózgu, która przekazuje sygnały z i do mózgu, m.in. odpowiada za naszą świadomość, reguluje ciśnienie, puls, oddech, pocenie, trawienie, funkcje; pęcherza, zawiaduje zmysłami i kontrolą nerwową głowy m.in. czuciem i ruchami mięśni twarzy, połykaniem, łzawieniem itp,).

Ból głowy po wypadku a niestabilność odcinka szyjnego

Na czym polega niestabilność kręgosłupa i dlaczego wywołuje bóle głowy? Zacznijmy od tego, że nasz kręgosłup szyjny składa się z 7 kręgów, które dzięki obecności więzadeł i dysków stabilnie stoją jeden na drugim. Dzięki stabilnej konstrukcji, kiedy ruszamy naszą szyją, kręgi nie „ześlizgują” się jeden z drugiego. Stabilność kręgosłupa może zostać zachwiana, gdy któryś z elementów zostanie uszkodzony. Ma to miejsce m.in. w czasie wypadków komunikacyjnych, kiedy dochodzi do gwałtownego szarpnięcia głowy. Najczęściej opisywanym mechanizmem urazu jest tzw. whiplash, o którym możecie przeczytać w kolejnym artykule. W czasie szarpnięcia głową szczególnie narażone są delikatne więzadła górnych segmentów szyjnych (więzadło skrzydłowate i poprzeczne). Ich rozciągnięcie może doprowadzić do niestabilności, czyli nieprawidłowego, nadmiernego ruchu jednego z kręgów. 

Zauważmy, że w sytuacji, gdy jeden z kręgów przemieszcza się za bardzo np. w stronę boczną, razem z nim rozciąga się tętnica kręgowa. Nieprawidłowe napięcie w tętnicy doprowadza do zaburzenia przepływu i szeregu skurczy wewnątrz naczynia, co wg. naukowców jest jest jedną przyczyną występowania objawów. Bóle głowy w przebiegu niestabilności mogą być związane także z podrażnieniem stawów międzykręgowych, zwiększonym napięciem mięśni, podrażnieniem opony twardej i struktur nerwowych, także pnia mózgu. 

Charakter bólu głowy w niestabilności odcinka szyjnego

Badania pokazują, że bóle głowy wynikające z dysfunkcji górnych segmentów szyjnych mogą przyjmować różnorodny charakter. Najczęściej obejmują obszar potylicy. Czasami przypominają typowe migreny z światłowstrętem i nudnościami. Charakterystyczny jest także pulsujący charakter dolegliwości. Co więcej, niestabilność może rozwinąć się po z pozoru delikatnych stłuczkach samochodowych. Dodatkowo objawy nie zawsze pojawiają się bezpośrednio po urazie, dlatego pacjent może nawet nie pamiętać, że kilka lat temu doznał szarpnięcia szyją. Dzieje się tak, ponieważ więzadła górnych segmentów szyjnych są bardzo delikatne i łatwo ulegają uszkodzeniu.

Nieprawidłowy przepływ krwi przez tętnice kręgowe w konsekwencji może doprowadzić do zmniejszenia przepływu przez małe tętniczki zaopatrujące pień mózgu. Niestety niesie to za sobą szereg objawów neurologicznych u pacjenta. Objawy często są identyczne z tzw. przemijającym ataku niedokrwiennym (TIA ang. Transient Ischemic Attact).

Jeśli interesuję Was ten temat lub podejrzewacie, że ból głowy, który odczuwacie po wypadku, może mieć związek z uszkodzeniem więzadeł szyi, koniecznie zapoznajcie się ze stroną dr Joel Francka i z filmikiem dr Ross Hausera- pionierami w badaniu i leczeniu niestabilności górnych segmentów szyjnych. Niestety tylko po angielsku 🙁

Bez wątpienia, bóle głowy to objaw niespecyficzny, który wymaga profesjonalnego podejścia. Oczywiście ból głowy po wypadku jest objawem, który ZAWSZE należy skonsultować z lekarzem, ponieważ może być spowodowany także innymi dysfunkcjami. Problemy odcinka szyjnego bardzo często mają związek z dysfunkcjami stawu skroniowo-żuchwowego, które również mogą wpływać na bóle głowy. Więcej na ten temat przeczytacie w moim kolejnym artykule.