Dzieci doznają innych uszkodzeń narządu ruchu niż osoby dorosłe

W dzisiejszym artykule chciałabym poruszyć temat mało znany, raczej pomijany w polskich artykułach: ból spojenia łonowego u dziecka. Po pierwsze, warto wiedzieć, że dolegliwości bólowe narządu ruchu u dzieci zazwyczaj mają inne podłoże niż u osób dorosłych. To samo dotyczy spojenia łonowego. Nigdy nie powinniśmy tych dwóch sytuacji porównywać, ponieważ narząd ruchu młodego człowieka rozwija się i w odmienny sposób reaguje na przeciążenie.

Zauważcie, że u dzieci zazwyczaj nie spotykamy patologii mięśni i ścięgien związanych z przeciążeniem. Dużo słabszym ogniwem u młodego człowieka są kości, które intensywnie rosną i są narażone na nadmiernie działające siły. Miejscem szczególnie delikatnym są tu tzw. płytki wzrostowe, inaczej określane jako chrząstki nasadowe, czyli obszary położone w pobliżu zakończeń kości. Dzięki nim kość może wzrastać na długość. W tej okolicy dochodzi do ciągłego namnażania komórek chrzęstnych, które w wyniku wielu procesów przekształcają się w punkty kostnienia. Po zakończeniu wzrostu chrząstka całkowicie przekształca się w kość. 

Ból spojenia łonowego u dziecka

Jak go rozpoznać?

Schorzenia spojenia łonowego mogą dawać ból o różnej lokalizacji. Oczywiście najczęściej dolegliwości pojawiają się w okolicach samego spojenia, a dziecko wskazuje na ból okolicy krocza w linii pośrodkowej ciała. U części młodych pacjentów umiejscowienie objawów może być jednak nieco odmienne. W niektórych przypadkach dolegliwości lokalizują się bardziej bocznie w okolicach pachwiny. Niejednokrotnie ból promieniuje na przebiegu przywodzicieli po wewnętrznej stronie uda, dlatego często mylimy go z uszkodzeniem tkanek miękkich.

Ból spojenia łonowego u dziecka najczęściej dają o sobie znać w czasie uprawiania sportu, występują w momencie obciążenia kończyn dolnych. Zazwyczaj związany jest z aktywnością mięśni przywodzicieli stawu biodrowego, które przyczepiają się właśnie w tym rejonie. Mięśnie te pracują szczególnie intensywnie w czasie gier zespołowych np. podczas kopania piłki. Ból może pojawiać się także podczas nagłej zmiany kierunku biegu, poślizgnięcia, czy naskoku na jedną nogę.

W początkowym etapie schorzenia bóle zazwyczaj mają charakter zmienny. Mogą pojawiać się tylko po dużym przeciążeniu, a odpoczynek od aktywności fizycznej przynosi poprawę. Kiedy problem robi się bardziej zaawansowany, ból może pojawiać się po każdym treningu, nawet tym o mniejszej intensywności. W poważniejszych sytuacjach problematyczne okazują się codzienne czynności także chodzenie. Dziecko może mieć także wrażenie sztywności w okolicach miednicy czy pachwiny.

Niestety bardzo często ból spojenia łonowego u dziecka rozpoznawany jest dość późno, kiedy zmiany są już bardzo nasilone. Często tego typu dolegliwości traktowane są mylnie jako bóle wzrostowe. Oczywiście dysfunkcja ta ma związek z zaburzeniami wzrostu kości, niemniej jednak nie są to typowe bóle wzrostowe.

Jakie są jego przyczyny?

Przyczyną bólu spojenia łonowego u dziecka bardzo często jest zaburzenie w obrębie płytki wzrostowej kości łonowej, która została zaznaczona strzałkami na poniższym zdjęciu. Taki problem może pojawić się także u młodzieży i młodych dorosłych. Jest to związane z faktem, że biorąc pod uwagę cały narząd ruchu, płytki wzrostowe zanikają, czyli w pełni kostnieją po zakończeniu wzrostu kostnego. Biorąc pod uwagę cały szkielet, u kobiet ma to miejsce średnio pomiędzy 16 a 18 rokiem życia, u mężczyzn później pomiędzy 20 a 21 rokiem życia.

W przypadku spojenia łonowego problem z płytkami wzrostowymi może pojawić się później, nawet w około 25 roku życia. Wynika to z faktu, że kość łonowa to prawdopodobnie jedna z najdłużej rosnących kości człowieka. Posiada ona dwa jądra kostnienia, a płytki wzrostowe zamykają się całkowicie dopiero w wieku 21-30 lat. Co więcej, po zakończeniu wzrostu kość łonowa ulega dalszej przebudowie, a pełne ukształtowanie osiąga dopiero w wieku 45 lat. Płytka wzrostowa to miejsce newralgiczne, toczą tam się ciągłe procesy wzrostowe, dlatego urazy czy nadmierne obciążenia tej okolicy mogą powodować uszkodzenie i reakcję zapalną. Takie problemy spotykamy głównie u dzieci i młodzieży aktywnych fizycznie, najczęściej u młodych piłkarzy.

Przyjrzyjmy się dokładnie patologiom płytki wzrostowej kości łonowej. Najczęściej dotyczą one upośledzenia ukrwienia tej okolicy, które wynika z nadmiernych obciążeń. Takie zaburzenie może być niewielkie i przejściowe, niewidoczne w badaniach obrazowych. Może jednak być poważniejsze i doprowadzać do tzw. osteochondrozy, czyli zaburzenia kostnienia śródkostnego. Niestety upośledzenia ukrwienia mogą doprowadzić do problemów ze wzrastaniem kości. U niektórych młodych osób może dojść także do późniejszego zamknięcia płytek wzrostowych lub ich przetrwałego otwarcia w życiu dorosłym.

Patologia spojenia łonowego zazwyczaj rozwija się w ciągu dłuższego czasu, czyli przyjmuje postać chroniczną (przewlekłą). Przeciążenie spojenia może pojawić się po wielokrotnych i długotrwałych aktywnościach, gdzie dochodzi do wielu zwrotów kierunku biegu. W rzadszych przypadkach możemy mieć także do czynienia z nagłym urazem w okolicy płytki wzrostu np. podczas poślizgnięcia, kiedy dojdzie o niekontrolowanego ruchu kończyny dolnej. W trakcie takiego zdarzenia młody człowiek może poczuć nagły silny ból w okolicach krocza, co często wynika z uszkodzenia, a nawet separacji płytki wzrostu.

Warto zaznaczyć, że ból pachwiny może wynikać także z wielu innych dysfunkcji np. stawu biodrowego. Może pochodzić także spoza narządu ruchu- z narządów wewnętrznych.

Ból spojenia łonowego u dziecka- jak zdiagnozować?

Dlaczego tak ważne jest wykrywanie wszelkich zaburzeń w obrębie płytek wzrostowych? Niestety zawsze istnieje ryzyko, że uraz lub znaczne przeciążenie w tym rejonie wpłynie na zahamowanie wzrostu kości. Kość może nie wykształcić się w pełni, co wpłynie na jej kształt. Na szczęście takie sytuacje spotykamy niezwykle rzadko. Czasem są to zupełnie subtelne różnice, które mogą powodować trudne do zdiagnozowania zaburzenia biomechaniki spojenia. Niestety taka sytuacja może wpływać na pojawienie się szybszych zmian zwyrodnieniowych w życiu dorosłym.

Jak zatem zdiagnozować problem bólowe spojenia łonowego u dziecka? W przypadku pojawienia się objawów warto zgłosić się do lekarza ortopedy lub fizjoterapeuty. Na podstawie badania klinicznego jesteśmy w stanie z dużym prawdopodobieństwem ocenić źródło dolegliwości. W ocenie wykorzystujemy specjalistyczne testy manualne, które oceniają cały kompleks miednicy. Niektóre z nich pozwalają na prowokacje bólu bezpośrednio ze spojenia, co pomaga postawić diagnozę.

Na podstawie badania klinicznego decydujemy o dalszej diagnostyce…. tutaj niestety zaczyna się problem. Podstawowym i najczęściej zlecanym badaniem miednicy i spojenia jest klasyczne zdjęcie RTG, które niestety nie zawsze uwidacznia problem. Zmiany mogą być niedostrzegalne w przypadku, gdy choroba dopiero rozwija się, albo jej nasilenie jest niewielkie. W takich sytuacjach zaburzenia w obrębie płytki wzrostowej są zazwyczaj mylone z przeciążeniem w obrębie mięśni i ścięgien.

Kolejne badanie, które warto wziąć pod uwagę to USG. Dobry diagnosta może zauważyć problem płytki wzrostowej, musi jednak mieć doświadczenie w ortopedii dziecięcej. Często spotykam sytuacje, gdzie pacjenci zgłaszają się do mnie z różnymi opisami USG, a dopiero kolejny lekarz jest w stanie dostrzec problem płytki wzrostowej. Warto wiedzieć, że najlepszym badaniem jest rezonans magnetyczny, który niewątpliwie dużo lepiej obrazuje spojenie łonowe. Problem możemy zauważyć także podczas tomografii komputerowej, niemniej jednak ze względu na dużą dawkę promieniowania staramy się uwidocznić problem w innych badaniach.