Wielokrotnie na moim blogu poruszałam temat tendinopatii, czyli zmian degeneracyjnych ścięgien. Dziś krótki podsumowanie. 9 faktów na temat schorzeń ścięgien.

1. Przyczyną tendinopatii są nie tylko nadmierne obciążenia ścięgna

Wiele osób uważa, że przyczyną tendinopatii jest zbyt duże obciążenie ścięgna np. w czasie aktywności fizycznej. Badania pokazują, że ważniejszym czynnikiem jest nagła zmiana obciążenia ścięgna szczególnie w sportach, gdzie występuje chód, bieg czy skok. Z pewnością słyszeliście, jak często biegacze cierpią z powodu bólu ścięgna Achillesa. Takie kontuzje najczęściej dotyczą amatorów, którzy w krótkim czasie zbyt gwałtownie zwiększają kilometraż.

Zmiany w ścięgnach mogą być także wynikiem tzw. kompresji. Więcej na ten temat przeczytacie w moim kolejnym artykule na temat tendinopatii mięśni pośladkowych. Nie bez znaczenia są także czynniki ogólnoustrojowe tj. gospodarka hormonalna, czy stężeniem lipidów we krwi. Dlatego w diagnostyce powinniśmy uwzględniać wiele aspektów, szczególnie w przypadku pacjentów, którzy cierpią z powodu bólu danego ścięgna po obu stronach ciała lub problem dotyka wielu ścięgien.

2. Przewlekł ból ścięgna spowodowany jest zmianami degeneracyjnymi

Jak dochodzi do zmian degeneracyjnych? Jeśli pojawiają się mikrouszkodzenia w ścięgnie, organizm próbuje je zaleczyć, wytwarzając nowe włókna kolagenowe. Niestety często robi to w trochę niedbały sposób i po wielu takich sytuacjach wnętrze ścięgna przypomina „spaghetti”. Jeśli zajrzymy do takiego ścięgna na poziomie komórkowym, znajdziemy tu więcej proteoglikanów, oraz patologiczne drobne naczynia krwionośne i nerwy, odpowiedzialne za dolegliwości bólowe. Zmiany biochemiczne na poziomie komórkowym są dość skomplikowane, dlatego nie będziemy ich dokładnie opisywać. Musimy wiedzieć tylko, że taki obszar ścięgna nie ma możliwości właściwego przenoszenia obciążeń.

3. Badania dodatkowe nie są wyrocznią

Wyniki badań obrazowych bardzo często nie koreluje bezpośrednio z poziomem bólu. Wielu asymptomatycznych pacjentów, czyli takich, którzy nie odczuwają dolegliwości, ma zmiany degeneracyjne ścięgien. Z drugiej strony, osoby odczuwające bardzo duży ból na obrazie USG, czy rezonansu magnetycznego mogą mieć niewielkie uszkodzenia. Oczywiście badania są ważne, ponieważ pomagają wykluczyć inne patologie czasem niezwiązane ze ścięgnami. Dają nam także ogólny obraz pacjenta. Nie są jednak wyrocznią. W leczeniu skupiamy się zatem na objawach pacjenta, nie na tym, co widzimy w badaniach obrazowych.

4.Przewlekły ból ścięgna może nie zniknąć po odpoczynku

Wiele osób cierpiących z powodu bólu ścięgna wpada w błędne koło. W momencie pojawienia się znacznych dolegliwości ograniczają do min. aktywność fizyczną. Kiedy ból jest już mniejszy, z powrotem rozpoczynają treningi. Takie zachowania spotykamy często u biegaczy, którzy chcą jak najszybciej wrócić do treningu. Niestety u części osób dolegliwości wracają po każdym mocniejszym obciążeniu. Dlaczego?

Odpoczynek kilku, czy nawet kilkunastu tygodniowy może okazać się niewystarczający. W przypadku zmian degeneracyjnych kolagenu ścięgna oraz pojawienia się patologicznych naczyń i nerwów potrzebujemy czegoś więcej niż tylko przerwy w treningach. Niezbędne jest zastosowanie bodźca, który będzie stymulował kolagen do przebudowy.

5. Ćwiczenia najlepszym sposobem leczenia tendinopatii

Wszelkie badania pokazują, że nie ma lepszego sposobu leczenia tendinopatii, jak właściwie dobrany trening. Tylko takie działanie spowoduje właściwą przebudowę i wzmocnienie kolagenu.

Jak ćwiczyć? Pamiętajcie, że plan treningowy musi być dobrany przez specjalistę. Szukanie ćwiczeń na własną rękę w Internecie nie jest dobrym pomysłem. Nie znajdziecie tu kompleksowego planu, który będzie dostosowany do konkretnego przypadku. W początkowej fazie przebudowy ścięgna wykorzystujemy ćwiczenia ekscentryczne i koncentryczne, w niektórych przypadkach izometryczne. Ich rodzaj jest dobierany do poziomu bólu, rodzaju i wielkości uszkodzenia. W późniejszym wprowadza się coraz więcej ćwiczeń specjalistycznych dobranych do aktywności danej osoby. Tendinopatie wymagają nawet wielomiesięcznego planu ćwiczeń.

6. Zmniejszenie obciążenia ścięgna jest istotna w procesie leczenia

Leczenie ścięgna wymaga zmniejszenia codziennego obciążenia, szczególnie w pierwszym etapie terapii. Jeśli ból odczuwamy w czasie biegania, powinniśmy zrobić przerwę w treningach, ewentualnie zastąpić je inną formą aktywności. Tak jak pisałam wcześniej, przerwa musi zostać wykorzystywana na odpowiednie ćwiczenia ścięgna. Bieganie i wykonywanie innych aktywności z dużym bólem może mieć wpływ na pojawianie się coraz większych dolegliwości.

Równie ważna jest progresja obciążenia po powrocie do treningów. Tutaj także musimy zachować rozsądek i zastosować odpowiedni trening wprowadzający. Jeśli mówimy o biegaczach, zaczynamy od marszobiegów, unikając nierównych i nachylonych powierzchni. W miarę upływu czasu skracamy czas marszu, wydłużamy bieg. Ten etap także powinien być nadzorowany przez fizjoterapeutę lub trenera.

7. Inne popularne sposoby leczenia nie są tak skuteczne, jak ćwiczenia

Na rynku mamy dostęp do wielu możliwości leczenia ścięgien. Niektórzy terapeuci stosują różnorodne techniki tkanek miękkich, inni skupiają się na zabiegach fizykoterapeutycznych tj. ultradźwięki czy fala uderzeniowa. Lekarze ostrzykują także okolicę ścięgien osoczem bogatopłytkowym. Oczywiście są to elementy, które pomagają w walce z bólem. Nie mniej jednak, w wielu przypadkach okazują się niewystarczające. Okazuje się, że nic nie jest w stanie „przebodźcować” odpowiednio ścięgna, jak trening. Potwierdza to wiele badań naukowych. Szczególnie jeśli mówimy o dłuższej perspektywie i chcemy zabezpieczyć pacjenta przed powrotem bólu.

8. Indywidualizacja ćwiczeń

Każda osoba wymaga innego obciążenia ścięgna. Jest to związane głównie z poziomem bólu. Inaczej podejdziemy do pacjenta, który odczuwa dolegliwości tylko w czasie długotrwałego biegania, a inaczej w przypadku mocnych dolegliwości w czasie chodu. Różnica obciążeń w trakcie ćwiczeń wynika także z codziennych aktywności, do których chce wrócić pacjent. U wyczynowych sportowców ćwiczenia muszą zawierać elementy charakterystyczne dla danej dyscypliny. Zwracamy uwagę także na zaburzenia biomechaniczne danego pacjenta.

9. Ćwiczenia ścięgien muszą trwać nawet wiele miesięcy

Żeby doszło do przebudowy ścięgna, potrzebujemy czasu. Plan ćwiczeń musi być kontynuowany przez dłuższy okres. U niektórych pacjentów 6 tygodni, u innych nawet wiele miesięcy. Niektórzy pacjenci są niecierpliwi i decydują się na zastrzyk sterydowy, (tzw. blokada), który w przypadku ścięgien nie jest dobrym rozwiązaniem.