Diagnostyka niestabilności dolnego odcinka szyjnego nie jest zadaniem łatwym. Dlaczego? Większość klasycznych badań obrazuje nasz narząd ruchu w spoczynku, często w leżeniu na plecach. Zauważcie, że do nadmiernego przemieszczania kręgów dochodzi zazwyczaj w ruchu, lub kiedy pacjent przyjmuje pozycję pionową. W statyce, w leżeniu zazwyczaj pacjenci czują się dużo lepiej.
Warto także dodać, że diagnostyka niestabilności powinna być wykonana przez lekarza, który specjalizuje się w tego typu dysfunkcjach. Zalecenia odnośnie do konkretnych badań muszą być poprzedzone obszernym wywiadem z pacjentem. Niestabilność powoduje niespecyficzne objawy. Mogą one być wynikiem bardzo wielu dysfunkcji i chorób, także spoza narządu ruchu. Dopiero na podstawie wnikliwego wywiadu i badania pacjenta lekarz może określić, jakie badania są niezbędne.
Badanie kliniczne a niestabilność dolnego odcinka szyjnego
Kiedy pacjent zgłasza się do lekarza lub fizjoterapeuty z dolegliwościami okolicy odcinka szyjnego, po obszernym wywiadzie specjalista przeprowadza badanie kliniczne. Dysponujemy różnymi testami manualnymi, które teoretycznie mogą wykazać możliwą niestabilność. Niestety w praktyce ocena manualne nie jest prosta. Badania naukowe pokazują, że badanie ruchomości poszczególnych kręgów jest oceną subiektywną, a każdy z terapeutów może różnie opisywać to, co czuje pod palcami. Nie jesteśmy w stanie obiektywnie określić, czy dany segment jest rzeczywiście nadruchomy. Co więcej, poruszanie niestabilnym segmentem może być dla pacjenta bolesne, co niewątpliwie powoduje obronne napięcie mięśniowe. Badanie manualne nie jest więc najlepszym sposobem diagnostycznym. Testy manualne wykorzystujemy w celu tzw. prowokacji bólowej, czyli sprawdzenia, czy dany segment kręgosłupa prowokuje dolegliwości.
Muszę wspomnieć o jeszcze jednej kwestii. Niestabilność pojawia się najczęściej u osób po urazach głowy i szyi, a także u osób z wiotkością stawową. Określenie przyczyny jest bardzo ważne, ponieważ pacjenci z poszczególnych grup mają różnorodne współistniejące dysfunkcje, które mogą przyczyniać się do dolegliwości.
Badania obrazowe w niestabilności dolnego odcinka szyjnego
RTG
Większość pacjentów z dolegliwościami odcinka szyjnego w pierwszej kolejności ma wykonane zdjęcia RTG. Pomimo że RTG obrazuje tylko strukturę kostną, w przypadku niestabilności dolnych segmentów szyjnych może być bardziej pomocne niż rezonans. Dlaczego? Badanie rezonansu magnetycznego wykonywane jest w pozycji leżącej, co jak już wiemy, nie jest najlepszym sposobem obrazowania niestabilności. Co więcej, RTG w pozycji pionowej pozwala ocenić nam krzywizny kręgosłupa szyjnego, czego nie możemy zrobić w pozycji leżącej. U pacjentów z niestabilnością bardzo często lordoza jest zniesiona, a głowa ustawiona w lekkim zgięciu bocznym.
Diagnozując odcinek szyjny, warto wykonać 3 zdjęcia RTG: AP, bok oraz zdjęcia czynnościowe, gdzie wykonywane są dwa ujęcia: w zgięciu i wyproście. Podczas diagnostyki porównujemy ustawienie poszczególnych segmentów kręgosłupa w pozycji neutralnej oraz w projekcjach czynnościowych. Tego typu badania są dużo bardziej pomocne w przypadku diagnostyki niestabilności dolnych niż górnych segmentów szyjnych.
Warto wiedzieć, że u niektórych pacjentów wykonanie zdjęcia czynnościowego jest problematyczne. Część osób z niestabilnością ma problem ze zgięciem lub wyprostem szyi, lub wykonuje ten ruch w niewielkim zakresie. Aby dobrze uwidocznić nadmierne przesunięcia kręgów, często trzeba wprowadzić ruch w większym zakresie. Spotkałam także przypadki, gdzie nadruchomość nie została uwidoczniona ze względu na nadmierne napięcie mięśniowe, które towarzyszy niestabilności. U niektórych pacjentów warto zatem powtórzyć zdjęcie czynnościowe.
MRI i TK
Badanie rezonansu magnetycznego to kolejny sposób obrazowania odcinka szyjnego (MRI). Obecnie mamy dostęp do dobrej jakości rezonansów, które obrazują struktury odcinka szyjnego w pozycji leżącej. Jest to niezwykle ważne badanie, które może wykluczyć bardzo wiele patologii. Ze względu na pozycje badania może nie uwidocznić niestabilności dolnych segmentów szyjnych. To samo dotyczy badania tomografii komputerowej, która bardzo dobrze obrazuje strukturę kostną. Może zatem wykluczyć pewne wady budowy kostnej czy złamania, niestety jeżeli szyja ustawiona jest w leżeniu w pozycji neutralnej, nadruchomość pomiędzy kręgami może nie zostać uwidoczniona.
MRI dynamiczny i TK czynnościowa
Najlepszym sposobem obrazowania niestabilności zarówno dolnych, jak i górnych segmentów jest rezonans czynnościowy, który możecie zobaczyć na poniższym zdjęciu. Podczas badania odcinek szyjny znajduje się w pozycji pionowej. Następnie wykonuje się sekwencje w pozycji neutralnej, w zgięciu i wyproście. Na tej podstawie możemy porównać wielkość przemieszczania kręgów w ruchu, możemy obserwować, jak wygląda kanał kręgowy, czy nie dochodzi do jego ucisku w czasie zgięcia lub wyprostu. MRI dynamiczne pozwala także zobrazować krążki międzykręgowe, które u części pacjentów wywołują ucisk na struktury nerwowe dopiero podczas ruchu. W Polsce mamy już kilka aparatów do MRI dynamicznego. Problem polega na tym, że nie są one tak dobre, jak te za granicą. Obraz jest dużo gorszej jakości. Najlepsze aparaty np. aparat Fonar mamy dostępne w Europie np. w Czechach, Niemczech lub Anglii.
Pomocna w diagnostyce niestabilności jest także tomografia czynnościowa, która dużo lepiej obrazuje tkankę kostną. Podczas badania technik może ustawić odcinek szyjny także w rotacji, co jest ważne u części pacjentów. Niestety badania jest przeprowadzane w pozycji leżącej, dlatego nie zawsze pokazuje problem.
Badania obrazowe w niestabilności odcinka szyjnego- podsumowanie
Jak widzimy, badania niestabilności odcinka szyjnego w naszym kraju nie są doskonałe. Pacjenci najczęściej trafiają do nas z całą teczką badań, a ich opisy nie pokazują większych nieprawidłowości. Pamiętajmy, że wszystkie statyczne badania powinny być obejrzane przez specjalistę. Poza klasycznym RTG AP i bok i MRI warto dodatkowo wykonać zdjęcie czynnościowe. Jeżeli podejrzewamy niestabilność, a powyższe badania nie są wystarczające, lekarz może zdecydować o dokładniejszych badaniach czynnościowych.
3 odpowiedzi
Gdzie w Warszawie można zrobić takie zdjęcia rtg AP, bok i czynnościowe? Czy każdy gabinet rtg takie wykona?
Tak. Większość placówek z RTG wykona takie badanie.
Pozdrawiam
Dzięki