Próbowaliście kiedykolwiek wyobrazić sobie, jak funkcjonowałby Wasza dłoń bez kciuka? Spróbujcie, a przekonacie się, jak ważny jest ten palec. Bez niego nie mamy możliwości chwytania, trzymania, czyli funkcjonalnego używania ręki. Niestety problemy z kciukiem mają już coraz młodsze osoby. Do naszych gabinetów zgłaszają się nawet 20-latkowie. Lekarze alarmują: WSZYSTKIEMU WINNE SMARTFONY, które w ciągu ostatnich 20 lat opanowały naszą codzienność. Większość nastolatków przyznaje, że używa telefonu zarówno przed snem, jak i po przebudzeniu. Zauważmy, że wyświetlacze są tak skonstruowane, że używamy tylko i wyłącznie kciuka. Inne palce tylko podtrzymują telefon. Problem jest tak duży, że doczekał się swojego określenia w literaturze tzw. kciuk smartfonowy. 

Ból kciuka- dlaczego używanie smartfonu szkodzi

Długotrwałe używanie telefonu szczególnie mocno przeciąża stawy kciuka, które zaznaczyłam na poniższym schemacie. Staw międzypaliczkowy i środręczno-paliczkowy to proste stawy zawiasowe, w których wykonujemy tylko wyprost i zgięcie. Trzeci, sprawiającym najwięcej problemów to staw śródręczno-nadgarstkowy kciuka. Jest to staw siodełkowy, dzięki któremu nasz kciuk potrafi poruszać się w różnych kierunkach.

Dlaczego stawy kciuka tak nie lubią smartfonów? Człowiek od zawsze wykonywał długotrwale codzienne czynności rękami, dlatego mogłoby się wydawać, że kciuki powinny być bardzo wytrzymałe. Oczywiście pracował, ale zauważcie, że były to zupełnie inne aktywności. Gdy klikamy palcem po wyświetlaczu, nasz kciuk znajduje się ciągle w pozycji przywiedzionej…i tak tysiące razy dziennie. Ruch ten jest niefunkcjonalny, ewolucja nie przystosowywała naszej ręki do takiego działania. Cierpią na tym wszystkie struktury kciuka: mięśnie, ścięgna, a przede wszystkim stawy. Dochodzi do ograniczenia ruchomości, a nasz kciuk nie jest już tak mobilny. U wielu osób pojawia się zatem do podrażnienia stawu i wystąpienia stanu zapalnego. Często obserwujemy u pacjentów także gangliony, czyli torbieli wypełnionej galaretowatym płynem.

Ból kciuka- do czego może doprowadzić częste używanie smartfonu?

Ból, ograniczenie ruchomości, ganglion to najczęstsze objawy przeciążenia stawów kciuka. Niestety lekarze podejrzewają, że w przyszłości będziemy mieli jeszcze większe problemy. Może okazać się, że nasze stawy nie wytrzymają obciążenia, co doprowadzi do pojawienia się znacznych zmian zwyrodnieniowych już u młodych ludzi.

Zmiany zwyrodnieniowe to inaczej uszkodzenie chrząstki stawowej, która doprowadza nie tylko do bólu, ale także do znacznych ograniczeń ruchomości. Leczenie zaawansowanych zwyrodnień nie jest proste, ponieważ ogranicza się tylko do próby przywrócenia ruchomości stawu i zabiegów przeciwbólowych. Bardzo ważna jest zatem profilaktyka i uświadamianie młodych ludzi, jak ważne jest umiejętne używanie smartfonów.

Ból kciuka- jak leczyć i zapobiegać?

Po pierwsze, przeciążenie w obrębie stawów kciuka wymaga odciążenia stawu, czyli ograniczenia używania smartfonu. Oczywiście w dzisiejszej rzeczywistości jest to praktycznie niemożliwe. Smartfony to nie tylko wiadomości i rozmowy, to także dostęp do Internetu, sprawdzanie maili, szukanie informacji. Zastanówmy się zatem, co możemy zrobić, aby ograniczyć używanie kciuka? Poniżej kilka prostych rad:

• postaraj się częściej używać drugiej dłoni;
• postaraj się używać innych palców do przewijania treści na ekranie telefonu;
• dłuższe treści wprowadzaj za pomocą funkcji głosowych;
• ogranicz używanie telefonu tylko do najpotrzebniejszych czynności.

U większości pacjentów pomocne może okazać się rozmasowywanie mięśni kłębu kciuka. Z pewnością technika ta jest dobra dla osób z mniejszym bólem czy uczuciem sztywności. Zalecałabym nie stosować jednak masażu w przypadku silnych dolegliwości czy obrzęku, ponieważ w takich sytuacjach nawet najmniejszy ucisk w okolicy stawu może zaostrzać objawy. Oczywiście warto skonsultować się z lekarzem, który określi, która struktura w okolicy kciuka jest problemem. Jest to szczególnie istotne, ponieważ diagnoza determinuje leczenie. Następnie warto udać się do fizjoterapeuty, który dobierze odpowiednią terapię, nauczy sposobu wykonywania automasażu.

U pacjentów z mniej nasilonymi dolegliwościami pomocne mogą okazać się ruchy odwodzenia kciuka, które są aktywnością przeciwstawną do pozycji, jaką przyjmuje kciuk w czasie używania smartfonu. Możemy także próbować lekko rozciągnąć nasz palec, ale tylko do momentu uczucia lekkiego ciągnięcia. Nadmierne rozciąganie nie jest wskazane, ponieważ może doprowadzić do podrażnienia stawu. Jeśli chcecie rzeczywiście pracować nad ruchomością stawu, zgłoście się do terapeuty manualnego, który wykona odpowiednie techniki stawowe. Jest to bezpieczny i skuteczny sposób walki z ograniczeniami ruchomości. Zachęcam do zapoznania się z moim wcześniejszym artykułem pokazującym inne ćwiczenia dłoni.

Lekarz może zalecić także zabiegi rehabilitacyjne, które poza powyżej przytoczonymi technikami stawowymi, mogą obejmować techniki mięśniowe, powięziowe, wykonywane bezpośrednio przez fizjoterapeutę. Niektórzy zalecają zabiegi fizykoterapeutyczne, które w mojej opinii są mniej skuteczne. W przypadku dużego bólu konieczne może okazać się krótkotrwałe stosowanie ortezy kciuka, która pozwoli na ograniczenie stanu zapalnego i możliwość prowadzenia dalszej rehabilitacji. Często niezbędne jest ostrzyknięcie stawu lekiem przeciwzapalnym.

Inne przyczyny bólu kciuka

Przeciążenie w obrębie stawów kciuka to najczęstsza, ale nie jedyna przyczyna bólu kciuka użytkowników smartfonów. Dolegliwości mogą wynikać także ze zmian w obrębie ścięgien np. zapalenie pochewek ścięgien mięśnia odwodziciela długiego i prostownika krótkiego kciuka (inaczej zespół de Quervaina). Przyczyną drętwienia i bólu może być zespół cieśni nadgarstka, a nawet zespół rowka nerwu łokciowego. W niektórych przypadkach należy wykluczyć także zmiany reumatoidalne. Pamiętajcie zatem, żeby każdy ból skonsultować z lekarzem, szczególnie jeśli dolegliwości nie zmieszają się od kilku tygodni. Niepokojące są także bóle spoczynkowe, nocne, a także znaczny obrzęk stawu.