Obrąbek – ważna struktura stawu biodrowego

Kiedy podczas badania pacjenta stwierdzam podejrzenie uszkodzenia obrąbka stawu biodrowego, zazwyczaj widzę zdziwienie w oczach. Nie jest to z pewnością najbardziej znana struktura.:) Czym właściwie jest obrąbek? Zacznijmy od tego, że staw biodrowy to połączenie głowy kości udowej z panewką położoną na kości miedniczej. Obrąbek stawu biodrowego przyczepia się właśnie do panewki, otaczając ją. Często proszę pacjentów, żeby wyobrazili sobie płotek naokoło panewki, który zbudowany jest z chrząstki. Pod względem struktury możemy porównać go z łąkotkami, znajdującymi się w stawie kolanowym. 

Obrąbek pełni istotne funkcje. Po pierwsze, stanowi przedłużenie panewki, dzięki czemu głowa leży stabilniej w stawie. Ma także wpływ na dystrybucję płyny wewnątrz stawu oraz przenoszenie sił działających na biodro. Ze względu na powyższe, znaczne uszkodzenia obrąbka mogą doprowadzać do gorszego odżywienia, przeciążenia i wcześniejszych zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego. Warto zaznaczyć, że część zewnętrzna obrąbka, dobrze ukrwiona, ma lepsze możliwości regeneracyjne niż część wewnętrzna.

Jak dochodzi do uszkodzenia obrąbka?

Po pierwsze, musimy zdać sobie sprawę, że uszkodzenia obrąbka są bardzo powszechne. Możemy powiedzieć, że są naturalnym procesem starzenia, występują nawet u 96% osób starszych. Oczywiście większość ludzi nie zdaje sobie sprawy z ich obecności, ponieważ nie powodują bólu. Nasz narząd ruchu ma wiele „małych defektów”, które pomimo że są widoczne w nowoczesnych badaniach obrazowych, nie są istotne dla naszego funkcjonowania. Problemem są większe uszkodzenia u osób młodych, które mogą powodować naprawdę duże dolegliwości.

Możemy wymienić podstawowe dwa mechanizmy, które doprowadzają do uszkodzeń obrąbka. Pierwszy to wszelkie urazy stawu, nawet te z pozoru niegroźne. Najczęściej mają one miejsce w czasie poślizgnięcia, czy innego nagłego i niekontrolowanego ruchu stawu biodrowego. Możemy spotkać się także z mikrourazami obrąbka, które po latach sumują się, powodując dolegliwości bólowe. Szczególnie narażeni są tu sportowcy tj. biegacze, gimnastycy, łyżwiarze figurowi, piłkarze, a także osoby trenujące sporty walki.

Drugi mechanizm powstawania uszkodzeń obrąbka dotyczy pewnych anomalii budowy stawu. Z pewnością warto powiedzieć tu o konflikcie udowo-panewkowym. To trudno brzmiące pojęcie mówi o pewnych deformacjach kostnych, które powodują konflikt pomiędzy kością udową a panewką. Taki stan rzeczy może doprowadzać do ucisku obrąbka i po jakimś czasie spowodować jego uszkodzenie. Podobna sytuacja może mieć miejsce w przypadku dysplazji stawu biodrowego, czyli wrodzonej wadliwej budowy stawu. W dzisiejszych czasach wszystkie dzieci w pierwszych miesiącach życia mają przeprowadzone badanie USG stawów biodrowych. Wszystko po to, aby wykluczyć takie anomalie i w razie możliwości wprowadzić pewne działania zapobiegające deformacji. Dawniej nie badano dzieci lub wykonywano tylko badanie manualne, dlatego wśród pacjentów starszych częściej spotykamy osoby z biodrem dysplastycznym.

Wiecie już, że uszkodzenie obrąbka współistnieje często z innymi schorzeniami stawu biodrowego tj. dysplazja czy konflikt udowo-panewkowy. Nie możemy zapominać także o chorobie zwyrodnieniowej stawu biodrowego, która także wtórnie doprowadza do uszkodzeń obrąbka. Z drugiej zaś strony, wielu lekarzy i naukowców uważa, że mechanizm może być odmienny. Wg teorii pierwotne uszkodzenie obrąbka doprowadza do nieprawidłowego odżywienia stawu i innych zaburzeń, które są podstawą do rozwinięcia się choroby zwyrodnieniowej.

Jakie są najczęstsze objawy uszkodzenia obrąbka?

Podstawowy objaw to ból pachwiny pojawiający się głównie w czasie aktywności fizycznej, ale także podczas długiego siedzenia czy stania. Rzadziej ból może lokalizować się w obrębie pośladka. Pamiętajmy, że w przypadku podrażnienia obrąbka dolegliwości rzadziej będą umiejscawiały się po bocznej stronie biodra. Tutaj będziemy mieli częściej do czynienia z bólem pochodzącym z odcinka lędźwiowego czy ścięgien mięśni pośladkowych i kaletki krętarzowej.

Kolejny charakterystyczny objaw w przypadku uszkodzenia obrąbka to uczucie przeskakiwania głęboko w stawie, często taki przeskok jest bolesny. Może pojawiać się także uczucie zblokowania i trudność w wykonaniu ruchu. W konsekwencji pacjent odczuwa sztywność, ograniczenie zakresu ruchu i napięcie w obrębie mięśni. Wtórnie może wystąpić także osłabienie siły mięśniowej. Oczywiście, jeśli cierpicie z powodu bólu biodra, warto skonsultować się z fizjoterapeutą, który po wnikliwym badaniu zdecyduje o dalszej diagnostyce.

Obrąbek stawu biodrowego- jak zdiagnozować jego uszkodzenie?

Niestety sprawa diagnostyki nie jest taka prosta. Z pewnością podstawowe badanie obrazowe stawu biodrowego, czyli RTG może pokazać pewne anomalie stawowe np. konflikt udowo-panewkowy. Pamiętajmy, że w takim przypadku RTG powinno być wykonane w dwóch projekcjach: AP i osiowej. Niestety RTG nie pokazuje samego obrąbka, dlatego najbardziej wartościowym badaniem jest tu rezonans magnetyczny wykonany z kontrastem, czyli tzw. artrografia MR.

Nic nie zastąpi jednak badania klinicznego, czyli takiego, które wykonuje lekarz lub fizjoterapeuta w czasie wizyty. Odpowiednia ocena stawu, testy ruchomości i testy prowokacyjne pomagają nam stwierdzić, skąd pochodzi ból pachwiny. Na podstawie takiej oceny możemy określić, jakie badania dodatkowe będą potrzebne. Pamiętajmy, że pachwina to obszar, który może skupiać dolegliwości będące wynikiem wielu schorzeń tj.: przepuklina pachwinowa, dysfunkcje spojenia łonowego, złamania zmęczeniowe czy zapalenie kaletki biodrowo-grzebieniowej. Więcej na ten temat przeczytacie w moim wcześniejszym artykule.

Blokowanie stawu także nie zawsze jest wynikiem uszkodzenia obrąbka. W trakcie diagnostyki musimy wykluczyć inne patologie np. ciało wolne wewnątrz stawu. Charakterystyczne przeskakiwanie na zewnątrz stawu możecie odczuwać także z powodu konfliktu ścięgna mięśnia biodrowo-lędźwiowego lub pasma biodrowo-piszczelowego ze strukturami kostnymi.