Sekwetracja dysku, co oznacza?

Dyski międzykręgowe są uznawane za główne źródło różnych dolegliwości bólowych kręgosłupa. Uszkodzenia w ich wnętrzu ma praktycznie każdy człowiek dorosły, dlatego w przypadku diagnozy dyskopatii nie należy popadać w panikę. Obraz, który widzimy w badaniach, jest ważny, ale dużo bardziej istotne są objawy, jakie odczuwamy.

Dlaczego dyskopatia tak często występuje u ludzi? Teorii jest wiele. Po pierwsze, brak ruchu, który jest niezbędny dla właściwego nawodnienia i odżywienia dysku. Po drugie, urazy, do których może dochodzić nawet w dzieciństwie, czy skłonności genetyczne związane z budową kolagenu. Prawdopodobnie to właśnie geny grają tu najistotniejszą rolę. Niektórzy z nas mają po prostu słabszą budowę struktur dysku. Prawda jest taka, że dyskopatia w pewnym sensie jest naturalnym procesem starzenia naszego kręgosłupa. Okazuje się, że wśród osób około 80 roku życia nie znajdziemy dysku zupełnie zdrowego.

Wszystko zaczyna się od mikrouszkodzeń, które powstają we wnętrzu dysku. Następnie powstaje wypuklina, która w momencie przerwania pierścienia włóknistego przyjmuje formę przepukliny. U niektórych pacjentów może dojść do sytuacji, gdzie część dysku wyleje się na zewnątrz i mówiąc obrazowo, odrywa się od dysku. Taki fragment nazywamy sekwestrem. Może on przemieścić się w stronę otworu międzykręgowego lub rdzenia powodując różne objawy neurologiczne. Oczywiście zmiany w dyskach powstają latami, jednak do oderwania fragmentu może dojść nagle podczas gwałtownego ruchu, pochylenia lub dźwignięcia.

Sekwestr dysku- objawy

W przypadku wystąpienia sekwestru pacjent może mieć dolegliwości zarówno bólowe, jak i neurologiczne o różnej intensywności. Zmienność objawów jest wynikiem faktu, że fragment dysku może przemieścić się w różnym kierunku. Może mieć także różne rozmiary. Zdarzają się przypadki, gdzie pacjent przypadkowo dowiaduje się o sekwestrze, ponieważ dolegliwości nie są silne. U innych pacjentów sytuacja jest wręcz przeciwna, może dojść do znacznych zaburzeń neurologicznych, które wymagają szybkiej interwencji chirurgicznej.

Najbardziej niebezpieczne są sytuacje, gdy sekwestr podąża zupełnie do tyłu. W tych okolicach znajduje się kanał kręgowy. Może dochodzić do ucisku rdzenia kręgowego lub nici końcowej. Na szczęście zupełnie tylne położenie sekwestru jest dość rzadkie. Zazwyczaj wylewa się w dół, do góry lub w stronę otworu międzykręgowego, zahaczając tylko o przednią część rdzenia.

Sekwestry spotykamy najczęściej w odcinku lędźwiowym, głównie na poziomie dwóch ostatnich segmentów, czyli L4-L5 i L5-S1. W takiej sytuacji mogą pojawić się objawy podobne do tych występujących w przypadku przepukliny dysku. Po pierwsze, nagły ból, który promieniuje w dół do biodra lub kończyny dolnej. Po drugie, mogą pojawić się zaburzenia neurologiczne, zazwyczaj związane z siłą mięśniową i zaburzeniem odruchów ścięgnistych. W przypadku odcinka lędźwiowego najczęściej pacjent będzie miał problem ze wspięciem na palce lub chodzeniem na pięcie. Jeśli sekwestr przesuwa się głębiej w stronę kanału kręgowego, możemy spotkać tzw. objawy ogona końskiego. Nazywamy tak symptomy wynikające z ucisku nici końcowej i dolnych korzeni nerwów rdzeniowych. W takim przypadku pojawia się zaburzenie czucia w okolicy pośladków krocza oraz tylnych części uda, podudzia i stopy. Objawy mogą dotyczyć jednej połowy ciała, ale i obu. Pojawić się może osłabienie siły mięśniowej w kończynach dolnych. Charakterystyczne jest także zaburzenie czynności zwieracza cewki moczowej, rzadziej w zaawansowanych przypadkach problemy również ze zwieraczem odbytu.

Wskazania do leczenia chirurgicznego sekwestru dysku

Decyzja o leczeniu w przypadku sekwestru dysku nie jest łatwa. Wymaga dokładnego badania, a także oceny położenia sekwestru na obrazie rezonansu magnetycznego. Każda sytuacja jest inna. Leczenie takich pacjentów zawsze musi przebiegać pod nadzorem neurochirurga lub neurologa, którzy oceniają stan kliniczny pacjenta. Lekarz może zdecydować o niezwłocznej operacji w sytuacji, gdy występują:

1. Objawy ogona końskiego
2. Inne znaczne deficyty neurologiczne np. opadanie stopy, które nie ustępują wraz z leczeniem, niedowład kończyn dolnych
3. Silny nieustępujący pomimo leczenia ból
4. Ograniczenie ruchomości nerwu kulszowego, które nie ustępuje pomimo leczenia. Ruchomość nerwu sprawdzamy tzw. testem Laseque’a. (film poniżej)

Sekwestr dysku- leczenie zachowawcze?

Czy możliwe jest zachowawcze leczenie sekwestru? Czy jest szansa na jego wchłonięcie? Tak, i to w wielu przypadkach. Literatura podaje coraz więcej doniesień pacjentów, u których dochodzi do spontanicznego wchłonięcia się sekwestru. Istnieje kilka hipotez na temat mechanizmu takiego naturalnego procesu leczenia. Pierwsza mówi, że uwolniona część dysku wraca do przestrzeni międzykręgowej, nie drażniąc tym samym struktur nerwowych. Druga mówi o dehydratacji części dysku, czyli odwodnienia, a tym samym zmniejszenia się części dysku. Trzecia, moim zdaniem najbardziej prawdopodobna, dotyczy reakcji zapalnej w okolicy dysku. Ma ona wpływ na wydzielenie się komórek żernych, które resorbują, mówiąc obrazowo, zjadają niepotrzebny fragment.

Decyzja o leczeniu zachowawczym nie jest łatwa. Skupmy się na odcinku lędźwiowym, gdzie najczęściej spotykamy sekwestry, głównie na dwóch ostatnich poziomach L4-L5 i L5-S1. W przypadku odcinka lędźwiowego możemy spotkać się z sytuacją, gdzie sekwestr nie powoduje znacznych zaburzeń neurologicznych. Może pojawić się tylko ból, który drażniąc korzeń nerwowy, promieniuje w dół do kończyny dolnej. Ucisk korzeni nerwowych w tym rejonie powoduje tzw. rwę kulszową. W takim przypadku lekarz może zdecydować się na leczenie zachowawcze i rehabilitację.

W przypadku, gdy dolegliwości bólowe są znaczne i nie zmniejszają się pomimo podawania leków, lekarz może zalecić ostrzyknięcie zewnątrzoponowe sterydem, czyli popularną blokadę. Jeśli dolegliwości ustępują, następnie pacjent zostaje skierowany na rehabilitację, która powinna być prowadzona przez osobę mającą doświadczenie w leczeniu takich przypadków. Nie wszystkie popularne ćwiczenia są odpowiednia dla tego typu pacjentów.

Pamiętajcie, że standardowym sposobem oceny sekwestru dysku jest badanie rezonansem magnetycznym. Nie ocenimy dokładnie struktur dysku na RTG! Warto zaznaczyć także, że badania obrazowe dają tylko pewien ogólny obraz schorzenia. Kluczowa jest jednak ocena zaburzeń neurologicznych u pacjenta, dlatego wyniki badań obrazowych porównujemy z badaniem klinicznym.

Czy w przypadku zaburzeń neurologicznych również jest możliwość leczenia zachowawczego?

Tak, ale spełnione muszą zostać pewne warunki. Tak jak pisałam wcześniej, zazwyczaj bezpośrednim wskazaniem do operacji są objawy ogona końskiego i niedowład mięśni kończyn dolnych. Z pewnością neurochirurg skłoni się ku operacji w przypadku rzadszego tylnego położenia sekwestru, blisko kanału kręgowego. Jeśli problemem jest zaburzenie siły mięśniowej tylko jednej grupy mięśniowej, lekarz może zadecydować o leczeniu zachowawczym. Wszystko zależy od wielkości zaburzeń. Nie jest to decyzja łatwa, ponieważ długotrwały ucisk na nerw może spowodować nieodwracalne zmiany.

Zachęcam do zapoznania się z moim kolejnym artykułem, w którym prezentuje przypadek pacjenta, u którego doszło do samoistnego wchłonięcia przepukliny.